ΟΙ ΕΝΩΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

[teoilio]

“Ένα από τα χαρακτηριστικά της ελληνικής φύσης και της ελληνικής γης είναι :
•Ενότητα στο φωτισμένο καταγάλανο ουρανό και αντίθετα, διάσπαση στη
γήινη επιφάνεια, με άμεσο αποτέλεσμα στην ελληνική ψυχή και
ιδιοσυγκρασία
•Ενότητα στο θρησκευτικό και φυλετικό φρόνημα (Δωδεκάθεο, Ολυμπιάδες,
κλπ), αλλά με αντίθετη διάσπαση στη πολιτική και κοινωνική διαμόρφωση
(Πόλεις, δήμοι, κλπ). ” (Γιώργος Σταμπολής)

Αυτή τη διαπίστωση την είχαν κάνει πρώτα απ’ όλα τα ιερατεία των αρχαίων ναών και προσπάθησαν να το ξεπεράσουν, οδηγώντας τους Έλληνες σε μια ειρηνική ενότητα. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια της ενότητας πρέπει να τοποθετηθούν οι προσπάθειες των Αμφικτιονιών, με κορωνίδα αυτή των Δελφών, με τα παράλληλα κηρύγματά της για την “Δελφική Ιδέα”, με κυριότερο επίτευγμά του τον περιορισμό των εμφύλιων πολέμων ανάμεσα στους Έλληνες, καθώς και οι Ολυμπιάδες, που είχαν το ίδιο επίτευγμα. Οι Δελφοί όμως πέτυχαν περισσότερα: χρόνο με το χρόνο, τα κοινά σημεία των Ελλήνων υψώνονταν πάνω από κάθε διαχωριστική αιτία, οι δεσμοί μεταξύ τους γίνονταν όλο και ισχυρότεροι, η ανάγκη της ειρήνης για μια μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη άνοδο του πνεύματος πρόβαλλε όλο και πιο άμεση, και οι ανθρωπιστικές αξίες, τις οποίες ο Έλληνας έχει πάντα μέσα του, έβρισκαν αντιμετώπιση με όλο και μεγαλύτερο σεβασμό.

Ακόμη το μαντείο των Δελφών, έχοντας πάντα το ρόλο του συμφιλιωτή ανάμεσα στους αντιμαχόμενους, επέβαλλε τους πρώτους Κανόνες Διεθνούς Δικαίου, απαγορεύοντας στους αντιπάλους να καταστρέφουν τα υδραγωγεία, να μολύνουν τα πηγάδια και να σκοτώνουν τους αιχμαλώτους, η δε προσπάθειά του για την κατάπνιξη κάθε αιτίας πολέμου, έφθασε μέχρι του σημείου να απαγορεύσει κι αυτό ακόμη το τραγούδισμα των Ομηρικών Επών, επειδή θύμιζαν τον Τρωικό Πόλεμο. Ο ναός, άσυλο για όσους κατέφευγαν σε αυτόν, γυρεύοντας τη προστασία του Θεού, αποτέλεσε σύμβολο πνευματικής ελευθερίας, ενώ η υπόδειξη του μαντείου προς τους Σπαρτιάτες που ζούσαν κάτω από ολιγαρχικό καθεστώς, να κάνουν τους νόμους τους σύμφωνα με τη γνώμη και τη θέληση του λαού, γκρέμισε ουσιαστικά τον απολυταρχισμό, αναγνωρίζοντας το λαό σαν κυρίαρχη δύναμη και συνέβαλε στην δημιουργία μιας σωστής δημοκρατίας.

[teoilio]

Με την πάροδο όμως των αιώνων η μεν ολυμπιακή ιδέα περιοριζόταν όλο και πιο πολύ κύρια στο αθλητικό ιδεώδες, σε βάρος της πνευματικής της υπόστασης, ενώ η επιρροή των Δελφών επί των πραγμάτων των ελληνικών πόλεων-κρατών εξασθενούσε όλο και περισσότερο. Εξασθενημένος από τους αδιάκοπους πολέμους, και υπονομευόμενος από εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς, ο νότιος ελληνισμός έφθινε πολιτικά, στρατιωτικά θρησκευτικά, διοικητικά, κοινωνικά και πνευματικά. Αυτό που από την φύση τους δεν μπορούσαν να διακρίνουν οι πολιτικοί, διοικητικοί και στρατιωτικοί ηγέτες, αυτό που είχε ανάγκη η φυλή για να σωθεί, την εθνική συνένωση, το είδαν και το διατύπωσαν τρία κυρίως μεγάλα πνεύματα: ο Γοργίας, ο Λυσίας και ο Ισοκράτης. Και οι τρεις τους διέκριναν εγκαίρως ότι ο πολιτικός κατακερματισμός των Ελλήνων ήταν υπεύθυνος για τους εμφύλιους πολέμους. Αυτόν το φαύλο κύκλο θέλησαν να χτυπήσουν και να δώσουν στους Έλληνες να καταλάβουν ότι όλα τα προβλήματά τους μπορούσαν να λυθούν, αλλά μόνο με τη συνένωσή τους.

Πρώτος εξέφρασε την άποψη αυτή ο Γοργίας, σε ένα Πανηγυρικό που εκφώνησε στην Ολυμπία, στους ολυμπιακούς αγώνες του 392 π.Χ. Την ίδια ιδέα επανέλαβε και λίγο αργότερα, στην Αθήνα, σε ένα επικήδειο προς τιμήν των νεκρών του δεκάχρονου “Κορινθιακού” πολέμου, αυτού που ακολούθησε λίγα χρόνια μετά τον τριαντάχρονο Πελοποννησιακό. Στο ίδιο μήκος κύματος βρέθηκε μετά από 4 ή 8 χρόνια και ο Λυσίας. Πάλι στην Ολύμπια, στους ολυμπιακούς αγώνες του 388 π.Χ., σε λόγο του, κάλεσε τους απανταχού Έλληνες να σταματήσουν τους εμφύλιους πολέμους, να ενωθούν πρώτα και να πολεμήσουν ύστερα, όχι μόνο τους Πέρσες που καραδοκούσαν, αλλά και τον τύραννο Διονύσιο των Συρακουσών. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι το παράδειγμα του Γοργία και του Λυσία ακολούθησαν κι άλλοι Έλληνες διανοούμενοι. Τις απόψεις του Γοργία, του Λυσία και του Ισοκράτη, ασπάστηκε και ο Αριστοτέλης ο οποίος σπούδασε και έζησε πολλά χρόνια στην Αθήνα. Όταν αργότερα ανέλαβε να διαπλάσει τα πνεύματα των νεαρών Μακεδόνων ευγενών που μαζί με τον Αλέξανδρο θα ήταν οι ηγέτες του αυριανού κόσμου, ήταν αδύνατο να μην μετέφερε και δίδαξε τις απόψεις του Λυσία και του Ισοκράτη, όταν ο τελευταίος ήταν γνωστό πως είχε εναποθέσει όλες τις ελπίδες τους για τη συνένωση των Ελλήνων στον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο, αφού πρωτίστως είχε έρθει σε επαφή μέσω των διαγγελμάτων του και με άλλους βασιλείς και περίμενε τον κατάλληλο που θα καταλάβαινε τη σημασία της συνένωσης και θα αναλάμβανε το δύσκολο αυτό έργο.

[teoilio]

Ο Ισοκράτης είχε παρακολουθήσει προσεκτικά την εξέλιξη των γεγονότων σε ολόκληρο τον ελληνικό χώρο, από τη Κύπρο μέχρι τη Σικελία, την Πελοπόννησο και τη Βοιωτία και είχε πλέον πεισθεί ότι από πουθενά από αυτές τις περιοχές και τους πολιτικούς ή στρατιωτικούς τους αρχηγούς, ο ελληνισμός δεν μπορούσε να περιμένει τίποτα καλό. Η παντοδύναμη Ελλάδα του 5ου αιώνα που έτρεμαν οι Πέρσες, οι Φοίνικες και οι Καρχηδόνιοι δεν υπήρχε πια. Η επαίσχυντη και ταπεινωτική “Ανταλκίδειος” ειρήνη του 386 π.Χ. είχε σώσει τη Περσία, διέλυσε όμως την Ελλάδα και έκανε ρυθμιστή των πολιτικών της πραγμάτων ένα ξένο, το Μεγάλο Βασιλέα. Οι ιωνικές πόλεις ήταν πάλι περσικές, άδοξα και αμαχητί, το ίδιο και η Κύπρος, ενώ οι Έλληνες είχαν υποχρεωθεί να διαλύσουν τις τοπικές συμμαχίες τους, αφήνοντας τις διάφορες πόλεις-κράτη τους τελείως αυτόνομα, έρμαια στις διαθέσεις βαρβάρων επιδρομέων του βορά. Μόνο η Θήβα και η Σπάρτη προσπάθησαν κάτι να κάνουν αλλά μάταια. Οι εμφύλιοι πόλεμοι είχαν αποδυναμώσει τους Έλληνες οι οποίοι δεν μπορούσαν να αντιδράσουν. Μαζί με όλα αυτά, υπήρχε και κάτι άλλο ανησυχητικό. Υπήρχαν μεγάλη πλήθη φτωχών κι ανέργων από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, οι οποίοι δεν έβρισκαν δουλειά σαν μισθοφόροι και γυρνούσαν ληστεύοντας τους τόπους που τύχαινε να περνούν.

Ο Ισοκράτης βρήκε στο πρόσωπο του Φιλίππου της Μακεδονίας ένα χαρισματικό ηγέτη, άξιο να επιτελέσει το δύσκολο έργο της συνένωσης των Ελλήνων. Αρκεί, κατά τον Ισοκράτη, να καταλάβαινε πως ότι οι Έλληνες δεν σήκωναν αρχηγό με τη μορφή του απόλυτου μονάρχη, ούτε άνθρωπο που θα επιβαλλόταν στις πόλεις με τη βία. Όταν ήρθε η ώρα, ο Φίλιππος ακολούθησε το όραμα του Ισοκράτη και των άλλων. Νικητής κυρίαρχος όλου του ελληνικού χώρου μετά τη μάχη της Χαιρώνειας, φέρθηκε στους αντιπάλους του σαν σε συμμάχους και όχι σαν εχθρούς. Δεν πρόσβαλε τα δημοκρατικά τους αισθήματα, σεβάστηκε την ανεξαρτησία των πόλεων, επέβαλε όμως τη συνένωση, τη διαρκή μεταξύ τους ειρήνη και εαυτό του σαν αρχηγό, σαν ηγεμόνα και στρατηγό αυτοκράτορα των Ελλήνων. Με αυτό τον τρόπο ο Φίλιππος κατάφερε να υλοποιήσει πολλά από εκείνα που επί τόσα χρόνια ζητούσε επίμονα ο Ισοκράτης

[teoilio]

Δηλαδή :
•Ένωσε πρώτα τους Έλληνες και μετά προετοίμασε την εναντίον των
Περσών εκστρατεία.
•Νικητής παντοδύναμος μετά την μάχη στη Χαιρώνεια, δεν επέβαλλε κανένα
ατιμωτικό ή ταπεινωτικό όρο ειρήνης στους ηττημένους.
•Όλα τα μέχρι τότε ανεξάρτητα κράτη διατήρησαν την ανεξαρτησία τους.
•Κανένα ελληνικό κράτος δεν υποχρεώθηκε να συμμετάσχει χωρίς τη
θέλησή του στη “κοινή ειρήνη”. Παράδειγμα η Σπάρτη που απουσίαζε. Όλοι
διατήρησαν την αυτονομία τους, αρκεί να μην ζημίωναν τη πανελλήνια
συνένωση και συνεργασία.

Σε γενικές γραμμές ο Φίλιππος ήταν ο πραγματιστής, αυτός που έκανε πράξη το όραμα του μεγάλου θεωρητικού Ισοκράτη καθώς και όλων των άλλων διανοούμενων που οραματίστηκαν τη μεγάλη συνένωση και ετοίμασαν πνευματικά και ηθικά το δρόμο της συνένωσης των Ελλήνων.

[tsilof]

Φίλε teoilio , με προλαβαίνεις, μιας είναι και ένα από αυτά που θέλησα να τονίσω με το άρθρο μου για τον Φίλιππο της Μακεδονίας, το οποίο το έχω ήδη στείλει στον υπεύθυνο της Ομάδας, σχετικά με το "γραφιστικόν" του πράγματος, με σκοπό βέβαια να δημοσιευτεί στην αντίστοιχη κατηγορία..

Προσωπικά θεωρώ τον Φίλλιπο ως έναν από τις κορυφαίες μορφές της Αρχαίας ελληνικής ιστορίας.
Παρόλες τις ενστάσεις που μπορεί κάποιος να' χει, ότι δηλαδή ο σκοπός του ήταν αποκλειστικά να εδραιωθεί το Μακεδονικό βασίλειό του ως το κυρίαρχο της ελληνικής -και όχι μόνο- επικράτειας, αυτό θεωρώ πως έρχεται σε δεύτερη μοίρα μπροστά στα επιτεύγματά του, ιδιαίτερα με τις ενέργειές του για την "κοινήν ειρήνην τοις έλλησι" (έστω και πλην Λακεδαιμονίων)..

Για περισσότερα, εδώ (http://www.metafysiko.gr/blogs/index.php?op=ViewArticle&articleId=127&blogId=4)
, έστω και σε "ακατέργαστη" γραφιστικά μορφή :p

[teoilio]

Φίλε tsilof θα χαρώ να διαβάσω το άρθρο σου όταν είναι έτοιμο γιατί κι εγώ θεωρώ τον Φίλιππο σαν έναν από τους πιο ικανούς ηγέτες και πολιτικούς που γέννησε αυτή η χώρα.

[beetlejuice]

Να ενημερωσω καπου εδω οτι το αρθρο του Tsilof για τον Φιλιππο εχει ανεβει στο http://www.metafysiko.gr/textview.php?id=148 .

Πολυ ενδιαφερον το θεμα που ανοιξες Teoilio. Παντα με απασχολουσε το θεμα των "κοινων" τοπων που εβρισκαν οι ελληνικες πολεις κρατη και ενωνονταν μπροστα σε εναν κοινο κινδυνο. Γιατι οι Δελφοι ηταν το κεντρο, ο ομφαλος γυρω απο τον οποιο μαζευονταν σε καθε κρισιμη στιγμη; Προφανως ο ιερος αυτος τοπος δεν ηταν απλα ενα θρησκευτικο κεντρο. Πιθανολογω πως ισως και να σημαινει αρκετα περισσοτερα πραγματα στο απωτατο παρελθον. Εχει κυκλοφορησει προσφατα ενα βιβλιο (http://www.metafysiko.gr/forum/showthread.php?t=1115) απο τον κ. Αντωνιαδη που πρεπει να το διαβασω καποια στιγμη. Παρουσιαζει μεγαλο ενδιαφερον και μπορει να βοηθησει στην εξελιξη της συζητησης μας. Επιτρεψε μου ομως να διαφωνησω σχετικα με το ρολο του Φιλιππου και την καταταξη του στην κατηγορια των "ενωτικων". Τις αποψεις μου για αυτο το θεμα μπορεις να τις βρεις εδω (http://www.metafysiko.gr/forum/showpost.php?p=18908&postcount=6) (για να μην τις αντιγραφω ξανα) .Υπ 'οψιν οτι κατα τη διαρκεια της ιστοριας υπηρξε μια "φωτεινη αλυσιδα", οπως την χαρακτηριζω, ανθρωπων που προδπαθησαν και παλι να ενωσουν με τις πραξεις και τις ιδεες τους ολες τις ελληνικες ψυχες κατω απο εναν κοινο στοχο. Πρωτος πρωτος ο Μεγας Ιουλιανος, με το φιλοδοξο σχεδιο του να εγκαταστησει και να διατηρησει μια ομαδα πνευματικων ανθρωπων που θα συντηρουσε στο προσκηνιο τα ελληνικα ιδεωδη που ο ιδιος ειχε ηδη επαναφερει (κατα τη γνωμη προκειται για τη μοναδικη ισως ιστορικα καταγεγραμμενη προσπαθεια δημιουργιας μιας ομαδας Ε!- με τον ορο που την ενοουμε σημερα στηριζομενοι στο σαθρα επιχειρηματα της συγχρονης νεομυθολογιας). Αργοτερα ηταν ο Πληθωνας Γεμιστος που απομονωμενος απο το Βυζαντινο Κατεστημενο (και αφου προσπαθησε και κατορθωσε να μεταλαμπαδευσει στη Φλωρεντια το αρχαιοελληνικο κινημα -που περνωντας μεσα απο το δυτικοευρωπαϊκο φιλτρο συνενωθηκε λιγους αιωνες αργοτερα για να συγκροτησει το κινημα του διαφωτισμου και να ξεσηκωσει τη Γαλλικη Επανασταση), ζωντας στον Μυστρα της Πελοπονησσου, συνεγραψε τους Νομους του κανοντας εκκληση στους ανα την ελληνικη περιφερεια Ελληνες στο ηθος και στο εθος, για πνευματικη και κοινωνικοπολιτικη αφυπνιση.Προσπερνωντας τον Αδαμαντιο Κοραη (για τον οποιον μονο για τα πολιτικα προταγματα που εθεσε απαιτειται ολοκληρος τομος!) ερχομαστε στον 20ο αιωνα οπου και ο Αγγελος Σικελιανος μεσω της Δελφικης ιδεας κατατασσεται στην κατηγορια των ενωτικων. Ο tsilof παραθετει εδω (http://www.metafysiko.gr/forum/showthread.php?t=1729) ορισμενες χρησιμες πληροφοριες . Στις μερες που ζουμε γινεται ακομη μια σημαντικη προσπαθεια που ισως οι ιστορικοι του μελλοντος την χαρακτηρισουν ενωτικη. Για αυτο και μονο το "ισως" ομως, (μιας και ακομη δεν εχουν αναδειχθει δειγματα γραφης) δε θα αναφερθω σε αυτη.