Κρυφό σχολειό : Αλήθεια ή μύθος ;

[teoilio]

Δεν βρήκα κάτι αντίστοιχο στο forum και με αφορμή μια εκπομπή του Μητσικώστα που έτυχε να δω και είχε καλεσμένο τον γνωστό τηλε-παπά Πατήρ Τσάκαλο, άκουσα για πρώτη φορά ιερέα να αρνείται την ύπαρξη του κρυφού σχολιού. Σε σχέση και με άλλες αναφορές που έχω ακούσει για το εν λόγω ζήτημα, είπα να το εξετάσουμε, ο καθένας με τις πληροφορίες του, για να δούμε που περίπου βρίσκεται η αλήθεια. Το παρέθεσα σε αυτή τη κατηγορία αλλά μπορεί να είναι και λάθος...παρακαλούνται οι συντονιστές όπως προβούν σε διορθώσεις εάν και εφόσον χρειάζονται.

Στην πραγματικότητα όλη η φιλολογία περί κρυφού σχολειού είναι παραμύθι. Κανένας έγκυρος ιστορικός, ούτε ο Παπαρρηγόπουλος, που αφιερώνει στην εποχή της τουρκοκρατίας τους δύο από τους εννέα τόμους της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους», ούτε ο Σάθας, εις την «Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα» του, ούτε και η νεώτερη δεκατετράτομη «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» της Εκδοτικής Αθηνών, κάνουν οποιαδήποτε μνεία περί κρυφού σχολειού. Στο τελευταίο μάλιστα σύγγραμμα και συγκεκριμένα στον 10ο τόμο και στη σελίδα 366, οι συντάκτες του σχετικού κεφαλαίου Γ. Ζώρας και Α. Αγγέλου (καθηγητές πανεπιστημίου αμφότεροι), είναι κατηγορηματικοί: «Κρυφό σχολειό δεν υπήρξε, πρόκειται για μύθο», υποστηρίζουν. Το ίδιο είχε πει από τον 19ο ήδη αιώνα ο Μ. Γεδεών και κατά τον 20ον ο Γιάννης Βλαχογιάννης: «Δεν υπάρχει καμία ιστορική μαρτυρία που να βεβαιώνει την ύπαρξη κρυφού σχολειού», βεβαιώνει.

Πώς όμως δημιουργήθηκε ο σχετικός μύθος; Οι αιτίες που τον γέννησαν είναι πιθανότατα δύο. Η πρώτη είναι να καταδειχτεί η βαρβαρότητα και ο φωτοσβεστικός ρόλος των Τούρκων κατακτητών και ο δεύτερος να αναδειχτεί ο ρόλος της Εκκλησίας στην πνευματική αναγέννηση του έθνους, ώστε να εξιλεωθεί κατά κάποιο τρόπο στα μάτια των Ελλήνων για την αρνητική και καταδικαστική στάση που είχε η επίσημη εκκλησία του Φαναρίου σε σχέση με την επανάσταση και τους επαναστάτες (οι γνωστοί αφορεσμοί για τους αρματωλούς και κλέφτες).

Ή όντως υπήρχε μια λειτουργία σχολείων όπου δεν ήταν μεν κρυφά αλλά δίδασκαν κρυφά μυνήματα?

[dragoness_crysta]

Μια παρα πολυ καλη αποψη, ωστοσο θα μου επιτρεψεις να περασω στον αντιποδα και να πω οτι αν υπηρξε αλλα ποτε δεν βρεθηκαν στοιχεια οτι υπηρξε? Αν σβηστηκαν απο το χρονο η εσκεμμενα και μετα συγκεκριμενοι ανθρωποι μιλησαν για την μη υπαρξη του?

[leo morpheus]

Oι Οθωμανοί είχαν δώσει δικαίωμα ελεύθερης παιδείας για τους Έλληνες η οποία όμως θα ρυθμιζόταν(τα μαθήματα,ο τρόπος διδασκάλίας,τα σχολεία,κ.λ.π.)...από τους ιερείς!!!
Γιάυτό και μόνο το λόγο πιστεύω πως το κρυφό σχολειό δεν είχε λόγο ύπαρξης.Επίσης,επειδή το ιερατείο είχε απόλυτη δικαιοδοσία στα μαθήματα,δίδασκαν στα παιδιά μόνο ανάγνωση,γραφή και θεολογικά μαθήματα.Είναι γνωστό πως μαθήματα όπως φιλοσοφία και μαθηματικά είχαν αφοριστεί.

[Drymonia]

Κρυφά σχολειά υπήρχαν, αλλά δεν ήταν σχολεία. Υπήρχαν κυρίως σε μοναστήρια - όπως αυτό που παραθέτω στην Αιτωλοακαρνανία - σε μυστικές κρύπτες κάτω από τη γη, όπου απλά γινόταν ανάγνωση του ευαγγελίου που απαγορεύονταν κατά τη Τουρκοκρατία. Επίσης, ήταν και μέρη όπου κρύβονταν όσοι κινδύνευαν να πιαστούν από τους Τούρκους.
Ίσως ονομάστηκαν "σχολειά" επειδή για κάποιους νέους αυτή ήταν η μοναδική επαφή τους με βιβλία την εποχή εκείνη. Μάλιστα λένε ότι κατά την ανάγνωση του Ευαγγελίου οι νέοι έρχονταν σε επαφή με τα αρχαία Ελληνικά, οπότε κι αυτό είναι ένα είδος μόρφωσης.

[Pertinax]

Φίλε Teoilio, στη συνέχεια του άρθρου από το οποίο παρέθεσες αποσπάσματα, αναφέρεται:

Τον πρώτον αιώνα μετά το πάρσιμο της Πόλης, οι υπόδουλοι Χριστιανοί, που αποτελούσαν το Ρουμ Μιλέτ (το γένος των Ρωμαίων), πέρασαν από ένα στάδιο πνευματικού και εκπαιδευτικού μουδιάσματος. Οι μεγάλοι δάσκαλοι είχαν φύγει στη Δύση. Καινούργια σχολεία δεν ιδρύθηκαν. Ο αναλφαβητισμός του χριστιανικού πληθυσμού αυξήθηκε κατακόρυφα. Η Εκκλησία όμως, για να λειτουργήσει, είχε ανάγκη από ιερείς, που έπρεπε να ξέρουν στοιχειωδώς να διαβάζουν τα ιερά βιβλία. Έτσι λειτούργησαν μέσα στους ναούς εκκλησιαστικά σχολεία που κατάρτιζαν στοιχειωδώς τους μέλλοντες κληρικούς. Ανεξάρτητα όμως από αυτά τα εκκλησιαστικά φροντιστήρια, σε ορισμένες πόλεις με πρώτη την Αδριανούπολη, εξακολούθησαν να υπάρχουν και να λειτουργούνε σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης. Φυσικά η ποιότητα της εκπαίδευσης αυτής ήταν πολύ χαμηλή και οι περισσότεροι μαθητές μάθαιναν μόνο να διαβάζουν και να γράφουν. Ιδιαίτερα σχολικά κτίρια ήταν σπάνια ή μικρής χωρητικότητας. Πολύ συχνά οι μαθητές μαζεύονταν στο νάρθηκα των εκκλησιών. Δεν υπήρχαν επίσης διδακτικά βιβλία. Για τη στοιχειώδη εκπαίδευση χρησιμοποιούσαν εκκλησιαστικά βοηθήματα: την Οκτώηχο, το Ψαλτήρι ή τη Σύνοψη. Ίσως εδώ να βρίσκεται ο ιστορικός πυρήνας του μύθου για το κρυφό σχολειό.
Η χαμηλή λοιπόν, σχεδόν ανύπαρκτη, εκπαίδευση κατά τα πρώτα 100-150 χρόνια μετά την Άλωση, ίσως γέννησε το μύθο του κρυφού σχολειού. Στα επόμενα χρόνια βέβαια ιδρύθηκαν πολλές σχολές σε όλη την Ελλάδα που λειτουργούσαν ελεύθερα. Αλλά όταν ένας "μύθος" γεννηθεί, συνήθως διογκώνεται και εδραιώνεται. Αυτό το παρατηρούμε κατ' επανάληψη στη νεότερη ιστορία της Ελλάδας.
Αφήνω ένα ανοικτό παράθυρο να υπήρχε όντως το φαινόμενο του "κρυφού σχολειού" σε περιοχές όπου η πίεση των Μουσουλμάνων (Τούρκων και Αρβανιτών) γινόταν όντως αφόρητη σε περιόδους εντάσεων και μαζικών εξισλαμισμών.
Πάντως σε καμιά περίπτωση δεν ήταν καθολικό φαινόμενο και χαρακτηριστικό της Τουρκοκρατίας (όπως έχει περάσει στη συλλογική μνήμη του Νεοέλληνα) .

[teoilio]

Στα επόμενα χρόνια βέβαια ιδρύθηκαν πολλές σχολές σε όλη την Ελλάδα που λειτουργούσαν ελεύθερα. Αλλά όταν ένας "μύθος" γεννηθεί, συνήθως διογκώνεται και εδραιώνεται. Αυτό το παρατηρούμε κατ' επανάληψη στη νεότερη ιστορία της Ελλάδας.
Αφήνω ένα ανοικτό παράθυρο να υπήρχε όντως το φαινόμενο του "κρυφού σχολειού..."

Θα συμφωνήσω μαζί σου φίλε pertinax και θα θέσω το εξής ερώτημα/αμφιβολία που αναφέρεται στο ανοικτό παράθυρο που άφησες για την ύπαρξη του κρυφού σχολειού, μια τοποθέτηση στην οποία με βρίσκεις απολύτως σύμφωνο: Εφόσον ιδρύθηκαν πολλές σχολές όπου η παιδεία λειτουργούσε ελεύθερα, σε τι αποσκοπούσε η ύπαρξη των κρυφών σχολειών, εφόσον υπήρξαν? Μήπως, αναρωτιέμαι, η θρησκευτική ιεραρχία στην οποία ο Τούρκος κατακτητής είχε δώσει τα περισσότερα προνόμια, φοβόταν ότι μέσα σε αυτές τις ελεύθερες σχολές ο Έλληνας θα γνώριζε το μεγαλείο των προγόνων του και θα ξεσηκονώταν σε επανάσταση, όπως κι έγινε από τους πεφωτισμένους που υπήρξαν και την οργάνωσαν? Μήπως λοιπόν έπρεπε με κάποιο τρόπο να απομακρύνουν τη θέληση και τη σκέψη των νεαρών Ελλήνων από μία τέτοια περίπτωση ώστε να μη χάσουν τα προνόμιά τους και γι' αυτό, παρόλο που υπήρχε ελευθερία εκπαίδευσης,οργάνωσαν τα κρυφά σχολειά για νά διδάξουν όσα ήθελαν αλλά κρυφά από τους αρματωλούς και κλέφτες από αυτούς που αγωνίζονταν για την ελευθερία? ....απλώς αναρωτιέμαι.....

[Drymonia]

Και μένα κάτι τέτοιο μου φαίνεται..
Ή απλά γινόταν ανάγνωση του Ευαγγελίου
ή ήταν μυστικές κρύπτες για καταζητούμενους
ή αποτελούσαν μυστικούς χώρους συνάντησης συγκεκριμένων ομάδων..

[Ελευθερος Νους]

Το κρυφό σχολειό είναι δίχως άλλο ένας μύθος της επίσημης ελληνικής ιστορίας.
Οι Οθωμανοί δεν είχαν σε καμία περίπτωση απαγορεύσει τη λειτουργία σχολείων. Αυτοί ενδιαφέρονταν μόνο να παίρνουν τους φόρους από τους Έλληνες και τίποτα άλλο.
Πολλοί πνευματικοί άνθρωποι είχαν φύγει για τη Δύση και γι' αυτό δημιουργήθηκε ένα έλλειμα στην εκπαίδευση των Ελλήνων. Μερικοί από αυτους γύριζαν πίσω και άνοιγαν σχολεία. Όμως αυτά τα σχολεία δεν ήταν πολλά και λειτουργούσαν μόνο σε ορισμένες πόλεις και περιοχές.
Υπήρχαν πολλά χωριά που ήταν απομονωμένα και αποκλεισμένα από το αγαθό της εκπαίδευσης. Όχι όμως επειδή απαγορευόταν από κάποιο νόμο ή φιρμάνι του σουλτάνου. Καμία σχέση. Έλλειψη διδακτικού προσωπικού ήταν ο λόγος.

Ενδεχομένως σε κάποια από αυτά τα χωριά να υπήρχε και κάποιος εγγράματος που να αναλάμβανε τη μόρφωση του πληθυσμού. Μπορεί αυτός να ήταν και ο παπάς. Δεν αντιλέγω επίσης ότι μπορεί οι εκπαιδευόμενοι να συγκεντρώνονταν σε εκκλησίες. Άλλωστε δεν υπήρχαν άλλα "δημόσια" κτίρια με αρκετό χώρο ώστε να είναι δυνατές τέοιου είδους συγκεντρώσεις μαθητών (ενηλίκων και ανηλίκων). Σίγουρα όμως αυτές οι "συγκεντρώσεις" δεν ήταν ούτε κρυφές ούτε απαγορευμένες από κανέναν.
Αρεσκόμαστε να λέμε ότι όλα αυτά γίνονταν "κάτω από τη μύτη του Τούρκου κατακτητη". Εδώ όμως βρίσκεται και ο μύθος. Αρκεί να σας πω ότι και μέσα στην Κωνσταντινούπολη λειτουργούσε ελληνικό σχολείο! Αλλά και σε άλλες πόλεις. Το διδακτικό περιεχόμενο, όπως όλα γενικώς τα θέματα που αφορούσαν τους Έλληνες, καθοριζόταν από την επίσημη εκκλησία.
Υπήρχε μάλιστα και περίπτωση ελληνικού σχολείου (στη Χίο νομίζω) που έκλεισε μετά από παρέμβαση της εκκλησίας! Επειδη διδάσκονταν μαθήματα αντίθετα του λόγου του θεού, όπως... φυσική, μαθηματικά, αστρονομία κλπ.!
Οι διώξεις Ελλήνων διδασκάλων που δίδασκαν πράγματα που δεν άρεσαν στο θρησκευτικό κατεστημένο ήταν συχνές. Οι Τούρκοι δεν έκαναν καμία τέτοια δίωξη.
Η ίδια η εκκλησία που μιλάει για κρυφό σχολειό ας μας εξηγήσει το γιατί οι Τούρκοι κατακτητές άφηναν ανενόχλητο τον Κοσμά Αιτωλό να ιδρύει εκατοντάδες σχολεία (όχι "κρυφά") ανά την Ελλάδα (όπως η εκκλησία στο βίο του αναφέρει) χωρίς να τα απαγορεύει και να τα κλέινει μετά.
Αρκετά πια με τους μύθους της επίσημης ελληνικής ιστορίας! Ας πούμε και μια αλήθεια...

...απλά γινόταν ανάγνωση του ευαγγελίου που απαγορεύονταν κατά τη Τουρκοκρατία.
Αυτό για αστείο το είπες???Ελπίζω...

[Drymonia]

Αυτό για αστείο το είπες???Ελπίζω...
Η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζω επακριβώς τί επιτρέπονταν ή όχι και για ποιές περιοχές και για ποια χρονικά διαστήματα, απλά υποθέσεις έκανα.

[beetlejuice]

Ακολουθεί άρθρο του ερευνητή Γ. Λάζαρη πάνω στο θέμα:


Από τον 17ο αιώνα οι Έλληνες που ζούσαν στο εξωτερικό επηρεασμένοι από την πνευματική κίνηση της Ευρώπης άρχισαν όχι μόνο να στέλνουν χρήματα στη σκλαβωμένη Ελλάδα για να κτιστούν σχολεία και να πληρώνονται οι δάσκαλοι, αλλά και να ενισχύουν τους γραμματισμένους Έλληνες για να μεταφράζουν ξενόγλωσσα βιβλία και να γράφουν δικά τους χρήσιμα για τα ελληνικά σχολεία. Επίσης πολλοί έστελναν βιβλία σε πόλεις και χωριά κι έτσι σχηματίστηκαν αξιόλογες βιβλιοθήκες. Στην προσπάθειά τους αυτή βρήκαν σύμφωνους και τους εμπόρους και βιοτέχνες της ελλαδικής περιοχής. Έτσι λοιπόν, η αστική τάξη πρωτοστάτησε στην εκπαιδευτική αναμόρφωση και στην πνευματική ανάπτυξη της χώρας μας, σε αντίθεση με τους μεγαλοκτηματίες και τους κοτζαμπάσηδες που ήταν αγράμματοι και αντιδραστικοί.
Η Τουρκική εξουσία δεν εμπόδιζε τα σχολεία ώστε να είναι κρυφά. Τα προνόμια του Πατριαρχείου ήταν πολλά και σπουδαία, αφού μπορούσαν οι ραγιάδες να έχουν αυτοδιοίκηση. Την ανάγκη να ιδρυθούν σχολεία μόνο η αστική τάξη την ένοιωσε κι έτσι η τουρκοκρατούμενη Eλλάδα κι οι ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού γέμισαν από ανώτερα και κατώτερα σχολεία. Εκεί που υπήρχαν κέντρα εμπορικά, στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία, στο Πήλιο κι αλλού, άρχισαν να φυτρώνουν ένα ένα τα σχολεία, αλλού κατώτερα κι αλλού ανώτερα, ελληνομουσεία, ακαδημίες (δηλαδή σαν τα λύκεια τα σημερινά) και μερικά με πρόγραμμα διδασκαλίας πανεπιστημιακό.

Η Λάρισα είχε σχολείο. Ο Τύρναβος, η Αγιά, τα Αμπελάκια, η Ζαγορά, οι Μηλιές, το Καρπενήσι, τα Άγραφα, η Ρεντίνα, η Υπάτη, οι Σέρρες, η Νάουσα, η Σιάτιστα, η Καλαμάτα, η Δημητσάνα, η Αθήνα είχαν ξακουστά σχολεία. Το Μεσολόγγι είχε Ακαδημία. Στο Άγιο Όρος ακμάζει η «Αθωνιάς Ακαδημία». Εκεί όμως που η πνευματική κίνηση ξεπερνάει κάθε όριο, είναι η Ήπειρος. Στα Γιάννενα, στο Μέτσοβο, στο Ζαγόρι, σε κάθε κοινότητα που υπάρχουν βιοτέχνες και έμποροι, ανοίγονται σχολεία. Η Τραπεζούντα επίσης κι η Προύσσα είχαν καλά σχολεία. Η Σμύρνη ακόμα καλύτερα. Στις Κυδωνίες (Αϊβαλί) συστάθηκε Ακαδημία. Το ίδιο και στα νησιά του Αιγαίου. Η Χίος, η Πάτμος, η Άνδρος, η Σάμος, η Λέσβος, η Ύδρα, η Πάρος, η Νάξος, γίνονται όχι μόνον εμπορικά κέντρα, μα και πνευματικά. Στα Επτάνησα επίσης (Ιόνιος Ακαδημία). Στο εξωτερικό, σαν παράρτημα κάθε ελληνικής κοινότητας, συσταίνονται σχολές ανώτερες και κατώτερες (στην Βιέννη, στις Ηγεμονίες (Μολδοβλαχία), στην Οδησσό κ.τ.λ.).

Τα πολλά γράμματα όμως τα θεωρούσαν οι κοτζαμπάσηδες καθώς κι οι ανώτεροι κληρικοί άχρηστα ή πιο σωστά βλαβερά. Το Πατριαρχείο αντέδρασε συστηματικά στην καθιέρωση στα ανώτερα σχολεία της περιοχής του, του εκπαιδευτικού προγράμματος της Δύσης. Με κανένα τρόπο δεν ήθελε να διδάσκονται στα σχολεία τα ανώτερα μαθηματικά, οι φυσικές επιστήμες και τα φιλοσοφικά μαθήματα. Γι’αυτό όχι μόνο αποδοκίμαζε τα νέα εκπαιδευτικά προγράμματα, μα και τα απαγόρευε. Υποστήριζε πως τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν το Ψαλτήρι και την Οκτώηχο. Μπροστά σ’αυτή τη στάση του Πατριαρχείου, πολλοί Έλληνες του εξωτερικού και εσωτερικού διαμαρτυρήθηκαν και πολλοί μάλιστα αναγκάστηκαν να γράψουν φυλλάδια για να κτυπήσουν τέτοιες αντιλήψεις. Μα δεν ήταν εύκολο να τα βάλουν με τους Δεσποτάδες, γιατί αμέσως τους χαρακτήριζαν άθεους. Ο συγγραφέας της «Eλλη- νικής Νομαρχίας», εκτός των άλλων τονίζει πως στα παλιά χρόνια -στα χρόνια του Ρήγα του Βελεστινλή και πρίν- δεν τολμούσαν στα σχολεία να προφέρουν τη λέξη ε λ ε υ θ ε ρ ί α, γιατί φοβούνταν τους προεστούς και τους παπάδες: «Οι διδάσκαλοι δεν επρόφεραν το όνομα της ελευθερίας, από το φόβο μήπως και τους ακούσωσιν οι προεστοί ή οι αρχιερείς και τους κηρύξωσιν ως αθέους».
Κρυφό Σχολειό υπήρχε για τα Ελληνόπουλα μέχρι την ηλικία των 11 ετών, όχι γιατί οι Τούρκοι απαγόρευαν στους Ρωμιούς να μορφωθούν, αλλά διότι οι Έλληνες έκρυβαν τα παιδιά τους για να μην τα πάρουν γενίτσαρους. Όμως το πιο συγκλονιστικό είναι άλλο. Τα πρώτα και πραγματικά Κρυφά Σχολειά που καταγράφει η ιστορία ήταν από Έλληνες εθνικούς πού δίδασκαν κρυφά από τους χριστιανούς τους Έλληνες φιλοσόφους στα παιδιά τους, προκειμένου να τα εισάγουν στην απαγορευμένη επί ποινή θανάτου θύραθεν παιδεία. Από εκεί βγήκε και το γνωστό: «Φεγγαράκι μου λαμπρό, φέγγε μου να περπατώ, να πηγαίνω στο σχολειό, να μαθαίνω γράμματα, γράμματα, σπουδάματα, του Θεού τα πράματα». Στο στιχούργημα αυτό ο μικρός μαθητής παρακαλεί τη Σελήνη να φέγγει για να πηγαίνει στο σχολείο, γιατί προφανώς είχε δυσκολία για να φτάσει σ’ αυτό γιατί πήγαινε νύκτα και προφανώς βρισκόταν σε δύσβατο, απόμερο και μακρινό για την ηλικία του τόπο. Σπεύδει όμως αμέσως να δώσει τη διαβεβαίωση, ότι τα γράμματα που θα μαθαίνει δεν θα έχουν κάτι το ανεπίτρεπτο. Δεν θα μαθαίνει ο μαθητής για τη μεγάλη του πατρίδα ούτε για τα κατορθώματα των εκλεκτών του προγόνων, αλλά τα γράμματα που θα μαθαίνει θα είναι του Θεού τα πράγματα…
Ας δούμε τέλος και τις σχετικές απόψεις μερικών ιστορικών, Ελλήνων και ξένων. Ο Φιλήμων στο έργο του «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως», τόμος Γ΄, κεφ. κβ΄ αποκαλεί το κρυφό σχολειό «παχυλόν ψεύδος». Ο Σπυρίδων Τρικούπης στην «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» τόμος Α΄, σελ. 229, το χαρακτηρίζει «μέγα ψεύδος». Ο Ιωάννης Βλαχογιάννης, που αγωνίστηκε με πάθος να θεμελιώσει την αρχειακή έρευνα στην ιστορία του ΄21, αναφέρει: «Δεν υπάρχει καμία ιστορική μαρτυρία, που να βεβαιώνει την ύπαρξη κρυφού σχολειού». Ο Φίνλεϋ στην «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» τόμος Α΄, σελ. 217, λέει: «τούτο (το κρυφό σχολειό) δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια».

Γιάννης Λάζαρης

To παρακατω αποτελει δικο μου σχολιο: Η περιγραφη του παρακατω πινακα εχει μεγιστη σημασια. Διαβαστε τα εντονα τονισμενα γραμματα και προβληματιστειτε σχετικα με τη δυναμη της εικονας και το ριζωμα μιας πληροφοριας στο μυαλο των αθωων παιδιων ως ιστορικη αληθεια! Ειναι πραγματικα τραγικο το γεγονος! Υπαρχουν παμπολλα ιστορικα ψευδη που καθοριζουν τη ζωη και την ιδιοσυγκρασια μας απο πολυ μικρη ηλικια μεσω μιας και μονον φωτογραφιας! :eek:



http://web.fu-berlin.de/byzneogr/neograec/bild.jpg

Γενιές Ελληνόπουλων έχουν μεγαλώσει συναντώντας διαρκώς στα σχολικά τους βιβλία τον παραπλεύρως πίνακα του Νικολάου Γύζη, με αποτέλεσμα το έργο να έχει μετουσιωθεί στη συνείδησή τους από καλλιτεχνική αναπαράσταση σε ιστορική μαρτυρία. Ο υπ’ όψη ζωγράφος σπούδασε για τρία χρόνια στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου με υπο-τροφία του Ορθόδοξου Ιδρύματος της Τήνου υπό την αιγίδα της Εκκλησίας. Δημιούργησε επίσης τα έργα: «Η Κιβωτός του Νώε», «Ιωσήφ και Φαραώ», «Ο Θρίαμβος της Θρησκείας», «Ιουδήθ και Ολο-φέρνης» κ.ά.

[Ελευθερος Νους]

Πολύ καλό αι κατατοπιστικό το κείμενο που μας παρέθεσε ο beetlejuice.
Θα μου επιτρέψετε κι εμένα να παραθέσω ένα απόσπασμα συνέντευξης που είχε παραχωρήσει ο Νίκος Δήμου παλαιότερα. Όλες οι συνεντεύξεις και τα κείμενα του Ν.Δήμου έχουν ξεχωριστό ενδιαφέρον. Μπορείτε να τα βρείτε στο site: www.ndimou.gr . H συγκεκριμένη συνέντευξη είναι αυτή που είχε δώσει στην Αννα Σταυράκη (2004,Λαρισα).



<<...Ένας ακόμα τεράστιος μύθος, είναι η εκκλησία ως στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητας. Ότι δηλαδή η εκκλησία ήταν πάντα βοηθός στον έλληνα, έκανε το κρυφό σχολειό, κράτησε την εθνική συνείδηση τον καιρό της τουρκοκρατίας, και μετά αγωνίστηκε για την ελευθερία και την επανάσταση. Στο σχολείο μαθαίνουμε ότι στις 25 Μαρτίου, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, σήκωσε το λάβαρο της επαναστάσεως στην Αγία Λαύρα. Έχω να σας πω ότι ούτε μία λέξη από αυτή τη φράση, δεν είναι αλήθεια. Η επανάσταση δεν έγινε στις 25 αλλά στις 22, δεν άρχισε στην Αγία Λαύρα, όπου δεν υπήρχε ψυχή, αλλά στη Μάνη με τους Μαυρομιχαλαίους, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ήταν εναντίον της επαναστάσεως, και το λάβαρο δεν υπήρχε. Κατασκευάστηκε πολλά χρόνια μετά, αυτό που έσειε ο Χριστόδουλος στην πλατεία Συντάγματος.

Όλο αυτό λοιπόν που γίνεται διδαχή στα σχολεία, είναι ένα ψέμα. Η εκκλησία ήταν υπέρ των Τούρκων, ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ πριν από την επανάσταση, είχε βγάλει μια «Εγκύκλιο Πατερική», όπου λέει ότι η δουλεία των ελλήνων στους τούρκους, είναι δώρο Θεού, και πρέπει να είμαστε ευτυχείς και ευγνώμονες στο Θεό, που μας έδωσε ένα τόσο καλό δυνάστη, να φροντίζουμε δε, για τη σωτηρία της ψυχής μας και τον άλλο κόσμο, και όχι τον υπάρχοντα. Ο δε μέγας εχθρός των ελλήνων, δεν είναι ο τούρκος, αλλά οι ξενόφερτες ιδέες, από τη δύση, περί δήθεν ελευθερίας και δημοκρατίας.

Αναρωτιέμαι πόσοι έλληνες ξέρουν ότι η εκκλησία αφόρισε το Ρήγα Φεραίο, και την Επανάσταση του Υψηλάντη; Πόσοι γνωρίζουν ότι δεν υπήρξε ποτέ το κρυφό σχολειό; To κρυφό σχολειό ως έννοια δημιουργήθηκε 30 χρόνια μετά την απελευθέρωση. Οι τούρκοι δεν ασχολιόντουσαν με το τι μάθαιναν οι έλληνες. Τους ενδιέφερε μόνο το χαράτσι. Από εκεί και πέρα οι υπόδουλοι ήταν αυτοδιοικούμενοι. Η δε εκκλησία, προσπαθούσε να μη μορφωθούν οι έλληνες. Όταν ο σπουδαίος Μεθόδιος Ανθρακίτης άρχισε στα μέσα του 17ου αιώνα να διδάσκει το Νεύτωνα το Κοπέρνικο, τη νέα Φυσική, τα νέα Μαθηματικά, τον αφόρισαν, τον ρίξαν σε ένα μπουντρούμι, του κάψαν τα βιβλία, και του απαγόρευσαν να διδάσκει. Το ίδιο έγινε με όλους τους φωτισμένους. Τη μοίρα του Θεόφιλου Καίρη, τη ξέρουμε όλοι. Τελικά πέθανε μέσα στη φυλακή και δύο μέρες μετά ο Άρειος Πάγος τον αθώωσε από τις κατηγορίες....>>



Ουδέν σχόλιον.

[R-b-t3r]

Πάντως είναι τελείως λάθος η άποψη ότι οι οθωμανοί "απλά έπαιρναν φόρους". Τέτοιες απόψεις εκφράζονται και στα βιβλία της 6ης δημοτικού και είναι μια αθλιότητα!
Και σφαγές έγιναν και βιασμοί γινόταν συχνότατα!
Ποιός σας είπε ότι οι χριστιανοί με τους οθωμανούς ήταν μέλι γάλα? Δεν υπάρχει καμμία πηγή που να το υπαινίσετε καν αυτό, μάλιστα υπάρχουν γεγονότα που δείχνουν το αντίθετο!

Επειδή οι επικεφαλής της εκκλησίας ήταν δέσμιοι των τούρκων και είχαν συμφέροντα σημαίνει ότι όλοι ανεξαιρέτως οι παπάδες ήταν φιλότουρκοι? Οι τοπικοί παπάδες δεν είχαν απολύτως τίποτα να κερδίσουν από μια τέτοια συνεργασία με τους τούρκους. Άλλωστε το ρήμα "διακονεύω" επέκτησε την σημερινή σημασία του στην τουρκοκρατία, δείχνοντας τα κακά χάλια από οικονομικής άποψης, των τότε εκκλησιών που χρειαζόταν να ζητιανεύουν για να βρούν χρήματα να τελεστεί η λειτουργία (βλέπετε τότε οι παπάδες δεν ήταν μισθωτοί και δεν οδηγούσαν τζιπ, ούτε είχαν εξοχικά με πισίνες...)

Επίσης δεν καταλαβαίνω γιατί παραλείπετε το γεγονός ότι όλοι οι πρόκριτοι και κοτσαμπάσηδες ήταν ενάντια στην επανάσταση. Δεν είναι ηλίου φαεινότερο ότι το κατεστημένο πάντοτε κοιτά το συμφέρον του άσχετα από τις εθνικές ή πολιτιστικές διαφορές που έχει με τους κατακτητές του?

Αυτή η γενικόλογία πέραν του ότι είναι ανακριβής είναι και ανεγκέφαλη για να μην πω υποκινούμενη από συγκεκριμένα συμφέροντα εκ δυσμάς. Γιατί παραγνωρίζουν τις κακές σχέσεις που είχε ήδη το λαϊκό και μόνο ελληνικό στοιχείο την εποχή της τουρκοκρατίας με τους τούρκους και φορτώνουν μεγάλο μέρος του φταιξίματος στην εκκλησία? Οι έλληνες στο φανάρι και στην Κωνσταντινούπολη γενικότερα που ήταν μες στην καλοπέραση (και φυσικά τους σύμφερε να διαιωνίζεται αυτή η κατάσταση) δηλαδή δεν ήταν προδότες?

Ξυπνάτε ΡΕΕΕΕΕ άμα σας σερβίρουν κουτόχορτο μην το τρώτε! Βλέπετε το δέντρο και όχι το δάσος...
Εδώ ο κόσμος καίγεται και εμείς συζητάμε για το κρυφό σχολειό.... έλεος πια....

[beetlejuice]

Για οσους ενδιαφερει το θεμα, ενημερωνω πως η εκπομπη "Φακελοι" του Α. Παπαχελα και της δημοσιογραφικης του ομαδας, αφιερωνει σημερα (στις 23:50 Mega channel) τη μιση εκπομπη στο θεμα: "κρυφο σχολειο:μυθος ή πραγματικοτητα". Εγινε της μοδας και η "εναλλακτικη" ιστορια βλεπω :p

[beetlejuice]

Αναστατωση φαινεται να εχει προκληθει στο εσωτερικο του καναλιου! Ενω μεχρι χθες η εκπομπη για το Κρυφο Σχολειο διαφημιζοταν κυριολεκτικα απο το πρωι μεχρι το βραδυ, σημερα εμβροντητοι παρακολουθουμε πως οι Φακελλοι θα φιλοξενουν θεμα για τον Αμπντουλαχ Οτσαλαν! :eek:

Τελικα μολις πριν 5 λεπτα εχει επανελθει το θεμα Κρυφου Σχολειου!!! :p

Ποιος ξερει τελικα τι εκπομπη θα παρακολουθησουμε σημερα... Και εαν την παρακολουθησουμε θα ειναι... ολοκληρη; ;)

[beetlejuice]

Τελικως το θεμα του κρυφου σχολειου αλλα και της επαναστασεως του 21-λαβαρο Π. Πατρων Γερμανου επαιξαν κανονικα στους χθεσινους φακελλους. Θεμα προεκυψε και πριν λιγα λεπτα στην πρωινη εκπομπη "Κοινωνια ωρα mega" των Καμπουρακη και Οικονομεα, σχετικα με τις αντιδρασεις της εκκλησιας για το βιβλιο της ΣΤ' Δημοτικου και την απουσια αναφορων σχετικες με το κρυφο σχολειο. Οπως δειχνουν τα πραγματα (και λαμβανοντας υπ' οψιν την πρωτοφανη μαζικη εμφανιση ακαδημαϊκων που τοποθετουνται μπροστα στον τηλεοπτικο φακο) ζουμε σε μια εποχη οπου η ιστορια επαναπροσδιοριζεται χωρις θρησκευτικες παρωπιδες.
Εαν εβγαινες πριν 10 χρονια επωνυμα σε καποιο μεσο και υποστηριζες οτι το κρυφο σχολειο δεν υπηρχε και οτι ο π. Πατρων Γερμανος οχι μονον δε σηκωσε το λαβαρο, αλλα αντιτασσοταν στην ιδια την επανασταση (οπως επισης και η ηγεσια της εκκλησιας), το λιγοτερο που θα μπορουσες να παθεις ειναι να χασεις τη δουλεια σου την επομενη ημερα και να τεθεις στο περιθωριο της κοινωνιας χαρακτηριζομενος ως αθεος και αντιδραστικος.

[skeptic]

To ότι υπήρχαν σχολεία που λειτουργούσαν σε μοναστήρια κατά την τουρκοκρατία αυτό είναι σίγουρο γεγονός. Προσωπικά είδα πρόσφατα ένα τέτοιο στη μονή Προυσού στο Καρπενήσι.
Το θέμα είναι κατά πόσο ήταν νόμιμα ή παράνομα, κρυφά ή φανερά, αν διδάσκονταν οι αρχαίοι φιλόσοφοι, η αρχαία ιστορία και η λαμπρή πολιτισμική μας κληρονομιά και τέλοσπάντων τι ακριβώς διδάσκονταν;;...

Ο Κολοκωτρώνης πάντως είπε τα εξής αποκαλυπτικά σε ομιλία του στα παιδιά του Γυμνασίου της Αθήνας, Νοέμβρη του (1838) :
«Ο Σουλτάνος διόρισε έναν βιτσαρέ δηλαδή ως αντιβασιλέα έναν Πατριάρχη και έδωσε την εξουσία της Εκκλησίας, Αυτός (ο Πατριάρχης) και ο λοιπός κλήρος έκαμαν ότι τους έλεγε ο Σουλτάνος. Ύστερα έγιναν οι Κοτζαμπάσηδες (Προεστοί) εις όλα τα μέρη. Η τρίτη τάξις οι έμποροι και οι προκομένοι, το καλύτερος μέρος των πολιτών, μη υποφέροντας τον ζυγό έφευγαν, και οι γραμματισμένοι επήραν και έφυγαν από την Ελλάδα, την πατρίδα των, και έτσι έμεινε ο λαός, όστις στερημένος από τα μέσα της προκοπής εκατήντησεν εις αθλίαν κατάστασιν, και αυτή αύξαινε κάθε μέρα χειρότερα διότι αν ευρίσκετο μεταξύ του λαού κανείς με ολίγην μάθησιν, τον ελάμβανε ο κλήρος, όστις έχαιρε προνόμια, ή εσύρετο από τον έμπορο της Ευρώπης ως βοηθός του, ή εγένετο γραμματικός του προεστού.
»Και μερικοί, μην υποφέροντες την τυραννίαν του Τούρκου και βλέποντες τες δόξες και τες ηδονές, όπου απελάμβαναν αυτοί, άφηναν την πίστη τους και εγίνοντο Μουσουλμάνοι. Και τοιουτοτρόπως κάθε μέρα ελίγνευε και επτώχαινε ο λαός. Εις αυτήν την δυστυχισμένη κατάστασιν μερικοί από τους φυγάδες γραμματισμένους εμετάφραζαν και έστελναν εις την Ελλάδα βιβλία! Και εις αυτούς πρέπει να χρωστούμε ευγνωμοσύνη, διότι ευθύς, όπου κανένας από το λαό εμάνθανε τα κοινά γράμματα, εδιάβαζεν αυτά τα βιβλία και έβλεπε ποιους είχαμε προγόνους, τι έκαμεν ο Θεμιστοκλής, ο Αριστείδης και οι άλλοι παλαιοί μας, και εβλέπαμεν και εις ποίαν κατάστασιν ευρισκόμεθα τότε. Όθεν μας ήλθεν εις τον νού να του μιμηθούμε και να γίνουμε ευτυχέστεροι».

[OANNHSEA]

Προσωπικα επειδή έψαχνα για κάτι άλλο έμαθα τα εξής:
Πρώτον από το 1200 η μάθηση των γραμμάτων στην Βυζαντινή αυτοκρατορία για τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, γινόταν από τους ιερείς κατά τις ΒΡΑΔΥΝΕΣ ώρες και φυσικά μέσα από τα εκκλησιστικά βιβλία. Δεν ήταν δε φαινόμενο μόνο μόνο για τους Έλληνες ορθόδοξους, αλλά και για τους Αρμένιους και τους Βούλγαρους και τους Σέρβους και γενικά για τους χριστιανούς...
Δεύτερον, ότι αυτού του είδους η μόρφωση για τους χριστιανούς συνεχίστηκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία τουλάχιστον μέχρι ττο 1900 στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της.

Εύκολα λοιπόν μπορούμε να καταλάβουμε ότι δεν είναι και τόσο ψέμα το κρυφό σχολειό.
Από την άλλη όμως, ποιά ακριβώς ήταν τα σχολεία που υπήρχαν στην Ελλάδα (ευρήτερη και όχι μόνο στα τωρινά σύνορα) το 1800; Εάν πάρουμε ως περίπτωση τα Αμπελάκια ή τα πρώην Σάλωνα, θα βρούμε εκεί σχολείο; Η μήπως είχε γίνει συνήθειο πια μετά τόσους αιώνες να στέλνουν τα παιδιά στα μοναστήρια και στις εκκλησιαστικές σχολές να μάθουν γράμματα;

[Odysseus_Nemo]

Καταρχήν σε ένα θέμα Ιστορίας πρέπει να καθορίσουμε τα χρονικά του πλαίσια. Πολλοί υποστηρίζουν πως το "κρυφό σχολειό" δεν υπήρχε, αναφερόμενοι σε πρόσωπα και καταστάσεις της εποχής του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Πριν από αυτόν τί γινόταν; Μήπως να ακυρώσουμε και την περιοδεία του Πατροκοσμά
(κοσμάς ο Αιτωλός);

Κατά δεύτερο : εάν το φαινόμενο υπήρχε ήταν τοπικής εμβέλειας ή ήταν γενικό ;
Αν ήταν τοπικό,λογικό είναι να μην απαντάται σε όλο τον ελλάδικό χώρο, αλλά να βρίσκεται διάσπαρτο και κατά αραιή συχνότητα εντός του. Ειδάλλως απαντάται σε κάθε πόλη της ελλάδος.

Κια κατά τρίτο : το "φεγγαράκι μου λαμπρό, φέγγε μου να περπατώ, να πηγαίνω στο σχολειό, να μαθαίνω γράμματα, γράμματα σπουδάματα" που αναφέρεται; Σε ποιά εποχή;

Αυτά προς ώρας....

[Alpine]

Παραμύθια για μικρά παιδιά.
Και δεν είναι τό μόνο,όσον αφορά την οθωμανική περίοδο,που κάκιστα αποκαλείται "Τουρκοκρατία".
Οι Τούρκοι συνειδητοποιήθηκαν ως έθνος το 1922,σχεδόν 100 χρόνια μετά τους Έλληνες.

[knight_templar]

Να δούμε τι άλλο θα ακούσουμε πια, δηλαδή δεν έπρεπε να λέγεται Τουρκοκρατία... Μάλιστα. Δε μας λες όμως πως θα έπρεπε να λέγεται.

Επίσης δε μας εξηγείς τότε, γιατί λέμε τους αρχαίους Έλληνες Έλληνες, αφού κι εκείνοι δεν ήταν συνειδητοποιημένο και οργανωμένο έθνος στην εποχή τους... Αλλά ξέχασα, αυτούς μας συμφέρει να τους λέμε έτσι.

Ακούω συνεχώς μύθος μύθος μύθος, αλλά έχω δει παληκάρια που παραθέσανε στοιχεία. Αυτά δηλαδή είναι μύθος; Προφανώς είτε δε τα κοιτάξατε καθόλου, είτε εσείς φοράτε θρησκευτικές παρωπίδες, αυτές της αθεΐας.

Και για να τελειώνουμε με τα παραμύθια της εναλλακτικής ιστορίας, απο όλους εσάς τους πεφωτισμένους.

Ποιοί γνώριζαν καλύτερα την Ιστορία, αυτοί που την έζησαν πρόσφατα και την είχαν χαραγμένη στις μνήμες τους, ή αυτοί που έρχονται μετά απο αιώνες να την αλλάξουν, για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους;

Κάποιος είπε πως το κρυφό σχολείο εφευρέθηκε 30 χρόνια μετά την Επανάσταση. Είναι δυνατόν ψευδής Ιστορία να μάθαιναν οι Έλληνες το 1851; Τότε που οι παππούδες τους ήταν ακόμα ζωντανοί, και μπορούσαν να την διαψεύσουν; Απαντήστε σε αυτό, "διαννοούμενοι" να σας δω.

Δε θέλει διάβασμα βιβλίων απο Σιωνιστές και προωθητές της παγκοσμιοποίησης, κοινή λογική θέλει. Αλλά κάτι μου λέει πως αυτή ακριβώς η κοινή λογική λείπει απο τους περισσότερους.

Το κρυφό σχολείο δεν ήταν κάτι το επίσημο, ήταν κάτι που το κυνηγούσε η Τουρκοκρατία ( εξήγηση: οθωμανοί= Τούρκοι, σκλαβιά= -κρατία) . Εσείς τι λέτε, να γράφανε οι σύγχρονοι του Έλληνες έργα με αναλυτικά τις τοποθεσίες, τους καθηγητές, τους μαθητές, και το πρόγραμμα; Μήπως να τους στέλναμε και συστημένους τους Τούρκους να παρακολουθήσουν τα μαθήματα να δουν αν πληρούσαν τις προδιαγραφές του εξισλαμισμού; Σκεφτείτε ρε γαμώτο λίγο, σκεφτείτε. Αυτό το σπογγώδες άσπρο πράμα, για αυτό υποτίθεται πως το χετε μέσα στο κρανίο σας.

Η μεγαλύτερη μαρτυρία, πέρα απο τις λίγες αλήθεια γραπτές αναφορές, ήταν η μαρτυρία στις μνήμες και τις καρδιές των Ελλήνων. Μαρτυρία που καταγράφτηκε στο χαρτί επίσημα απο το κράτος, μετά την απελευθέρωση. Δεν διαμαρτυρήθηκε τότε κανείς για διαστρέβλωση της Ιστορίας. Ή μήπως άθεοι/παγανιστές δεν υπήρχαν και τότε; Γιατί δεν είπαν τίποτα τότε;

[Alpine]

Η περίοδος της οθωμανικής αυτοκρατορίας μπορεί να οριστεί ως "οθωμανοκρατία",αν προτιμάτε.
Αλλά,με το ίδιο σκεπτικό είχε προηγηθεί "βυζαντινοκρατία" ( = ανατολικορωμαιοκρατία ) ,ρωμαιοκρατία και μακεδονοκρατία στον ελλαδικό χώρο!

Ουσιαστικά,δηλαδή,ο ελλαδικός χώρος ήταν "υποδουλωμένος" από την εποχή των Μακεδόνων ως το 19ο αι. - σύμφωνα πάντοτε με αυτή τη λογική.

Οι Οθωμανοί δεν ήταν Τούρκοι,όπως και οι Ρωμαίοι δεν ήταν Ιταλοί.
Τα πρώτα προσδιορίζουν τον πολίτη μιας αυτοκρατορίας,τα δεύτερα,αντίστοιχα,τον πολίτη ενός εθνοκράτους.