Γλωσσα και Αντιληψη της Πραγματικοτητας

[Tranceaddict23]

Γεια σας φιλες και φιλοι. Συζητωντας προσφατα με εναν καθηγητη ανθρωπολογιας, μου εχει αναφερει το εξης αξιοσημειωτο το οποιο το εχω διαβασει και σε ενα τευχος του stange. Η ιδια η γλωσσα προκαλει διαφορετικες αντιληψεις περι πραγματικοτητας. Καποιες φυλες στο λεξιλογιο τους δεν εχουν την λεξη "χρονος". Τον ρωταω εγω λοιπον "πως οργανωνουν τις ζωες τους τοτε"? "Γινεται να μην υπαρχει χρονος"? Μου λεει "ναι", "μην το θεωρεις παραξενο, απλα δεν ενδιαφερονται περι υπαρξεως του χρονου, δεν τους εξηγησε καποιος, δεν το ξερουν, δεν παιζει ρολο στην επιβιωση τους, δεν εμαθαν δεν τον χρησιμοποιουν"! Το ιδιο συμβαινει και με τα χρωματα. Στη γλωσσα τους μπορει να εχουν 2 λεξεις για τα χρωματα αλλα αυτο δεν σημαινει οτι δεν αντιλαμβανονται αλλα χρωματα, απλα δεν τα χρησιμοποιουν, η μπορει να μην τα ειδαν ακομη ιδιως αν ζουν σε ζουγκλες, σε προτογονες συνθηκες, τοτε ειναι φυσικο πχ να μην εχουν λεξη για το χρωμα τιρκουαζ ;). Για να σας δωσω να καταλαβετε, σε ενα πειραμα εχουν δωσει ενα κουτακι coca-cola κ ενα κουτακι sprite (αδεια) σε μια ομαδα απο μια απομακρη φυλη, και τους ειχαν ρωτησει, τι διαφορα εχουν αυτα τα δυο? Η απαντηση που περιμεναν να ακουσουν οι ερευνητες ειναι φυσικα, η coca-cola ειναι κοκκινη και η sprite πρασινη (το κουτι). Παρ' ολα αυτα, η απαντηση που πηραν ηταν "δεν εχουν καμια διαφορα, ειναι και τα δυο αδεια"! Βλεπουμε λοιπον οτι γι αυτους δεν ηταν σημαντικο για την επιβιωση τους το θεμα χρωμα, αλλα αλλες ιδιοτητες και ενω για μας αλλο πραγμα ειναι "πραγματικο" για αυτους "αλλο".Ειχαν διαφορετικη αντιληψη της πραγματικοτητας οσον αφορα την οργανωση της ζωης τους. Ετσι δεν ενδιαφερθηκαν καθολου για το θεμα χρωμα.. Το ιδιο συμβαινει και με αλλα πραγματα. Μπορει να εχουν 2 λεξεις περι χρωματων αλλα εκατο λεξεις για το "χιονι", επειδη οι συνθηκες που ζουν τους αναγκαζουν να εφευρουν πολλες λεξεις.Αν πχ χιονιζει συνεχεια μπορει να εχουν μια λεξη για το πρωινο χιονι και αλλη για το δειλινο και μια διαφορετικη για το βραδινο..Αν δεν ειχαν τοσες λεξεις μπορει να μην επιβιωναν.Τωρα αν παμε εμεις του δυτικου πολιτισμου τι θα πουμε? Το μονο που μπορουμε να πουμε ειναι οτι βλεπουμε "χιονι",τα υπολοιπα ηδη χιονιου δεν θα μας ενδιαφερει να τα κατηγοριοποιησουμε επειδη απλουστατα ειμαστε απο αλλο πολιτισμο.Το ιδιο ισχυει και για τις κραυγες ζωων.Εμεις δεν θα μπορεσουμε να διακρινουμε ολες τις κραυγες ζωων που θα μπορουν αυτοι και αυτοι θα εχουν διαφορετικες λεξεις για καθε κραυγη ζωου σε καθε περισταση. Ακριβως το ιδιο συμβαινει και με τα χρωματα. Ο πολιτισμος μας λογω μοδας εχει εφευρει τοσα πολλα ονοματα και αποχρωσεις αλλα δεν σημαινει οτι ειναι σημαντικα για ολους..Τωρα οσον αφορα το strange,δινονται και μεταφυσικες προεκτασεις, οι οποιες νομιζω ειναι λιγο ακραιες. Λεει οτι τα καραβια του captain Cook δεν μπορουσαν να τα δουν οι ιθαγενεις (κυριολεκτικα). Δεν μπορουσαν να τα δουν η απλως δεν ειχαν μια νοητικη κατηγορια για να βαλουν αυτο που εβλεπαν? (οπως το παραδειγμα με το χιονι και τα χρωματα). Περιμενω σχολια.Ευχαριστω.

[Giorgos]

Τωρα οσον αφορα το strange,δινονται και μεταφυσικες προεκτασεις, οι οποιες νομιζω ειναι λιγο ακραιες. Λεει οτι τα καραβια του captain Cook δεν μπορουσαν να τα δουν οι ιθαγενεις (κυριολεκτικα). Δεν μπορουσαν να τα δουν η απλως δεν ειχαν μια νοητικη κατηγορια για να βαλουν αυτο που εβλεπαν? (οπως το παραδειγμα με το χιονι και τα χρωματα). Περιμενω σχολια.Ευχαριστω.

Βασικά δεν νομίζω ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί. Σε κάθε περίπτωση τα ματια τους λέγανε ότι βλέπανε κάτι, ένα άγνωστο αντικείμενο, ζώο, ψάρι, κάτι όμως.
Και στις μέρες μας δεν τα έχουμε δει όλα, όταν βλέπουμε κάτι περίεργο, κάποιο φυσικό φαινόμενο, το ονομάζουμε περίεργο αλλα το βλέπουμε. Για όλα πρέπει να υπάρχει η πρώτη φορα.
Κάποια στιγμή κάποιος έκανε ένα καράβι. Το είχε δει μονο αυτός. Αυτό δε σημαίνει ότι για πάντα μονο αυτός το έβλεπε. Το είδαν και άλλοι στην αρχή τους φάνηκε περίεργο και μετά το κατάλαβαν.

[melian]

Tranceaddict θα αναφέρεσαι προφανώς στη γνωστή υπόθεση των ερευνητών Sapir k Whorf που κυκλοφόρησε γύρω στο 1930. Σύμφωνα με αυτούς η ίδια η γλώσσα που μιλάμε επηρέαζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας. Με απλά λόγια η γλώσσα διαμορφώνει την πραγματικότητά μας. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, όλα είναι σχετικά (linguistic relativity).

Βέβαια γλωσσολογικά η θεωρία αυτή είναι πολύ παλιά και για αρκετά χρόνια τώρα βρίσκοταν σε δυσμένεια. Κατα το 1960 κ 70 ήρθαν άλλες θεωρίες στην επιφάνεια που την επισκίασαν αλλά από το 1980 και 90 με τις προόδους στη γνωστική ψυχολογία και στη ανθρωπολογικη γλωσσολογία ήρθε ξανά στο προσκήνιο. Σήμερα υπάρχουν αρκετοί επιστήμονες που την υποστηρίζουν και άλλοι που είναι εναντίον της.

Εφιαλτικό σενάριο η γλώσσα που μιλάμε να μας περιόριζει τόσο πολύ τους ορίζοντες. Αλλά από την άλλη μόνο όταν μπορούμε να ονομάσουμε κάτι αυτό ουσιαστικά υπάρχει. Όσο δε του έχουμε δώσει όνομα είναι σαν να μην υπάρχει γύρω μας και πολύ πιθανόν να μη το αντιλαμβανόμαστε κιόλας.

[Tranceaddict23]

Ναι, ακριβως ειναι η θεωρια του whorf and sapir, αλλα οπως ειπες και εσυ (melian) υπαρχουν και αντιθετες θεωριες. Ομως ας μην μεινουμε εκει. Εχεις πει οτι αν δεν εχουμε λεξη για κατι ισως να μην μπορεσουμε να το αντιληφθουμε κι ολας. Ειναι σαν να λεμε οτι οταν δουμε κατι το οποιο δεν εχουμε ξαναδει κατι ομοιο του, μπορει να μην το δουμε. Για παραδειγμα μπορει σε ενα αλλο πλανητη να υπαρχουν πραγματα τα οποια δεν εχουμε δει οποιασδηποτε παρομοιας μορφης εδω στη Γη, εντελως αγνωστα για τους νευρωνες μας, και την αντιληψη μας.Μηπως αυτο σημαινει οτι δεν θα το δουμε καν? Εγω νομιζω οτι σε τετοιες περιπτωσεις αυτο που συμβαινει ειναι αυτο το οποιο οι ψυχολογοι το ονομαζουν inattentional blindness(ειμαι τεταρτοετης στην ψυχολογια γι αυτο και με βλεπετε οτι σε ολα μου τα Post αναφερομαι σε αυτην :) ). Αυτο συμβαινει οταν σε καποιες περιπτωσεις ενω εχουμε μπροστα μας ενα ερεθισμα δεν μπορουμε να το αντιληφθουμε ακομη και αν τα ματια μας ειναι στραμμενα πανω του επειδη η προσοχη μας ειναι γυρισμενη αλλου. Αυτο μπορει να συμβει και σε περιπτωσεις οπου πολυ απλα δεν περιμενουμε να δουμε κατι σε ενα συγκεκριμενο τοπο, επειδη δεν εχουμε συνηθισει να το βλεπουμε εκει, και εχουμε μαθει να περιμενουμε κατι αλλο. Ετσι δεν δινουμε στην αντιληψη μας εναλλακτικες επιλογες για να δει κατι αλλο. Ετσι πολλες φορες ενω "βλεπουμε" κατι δεν μπορουμε να το αντιληφθουμε.

[DespaiR]

Πολύ ωραίο το θέμα που ανοίξατε παιδιά.

Αυτό που μπορώ να κάνω ώστε να βοηθήσω την συζητήσει είναι η παράθεση ενός κειμένου σχετικά με το πώς η Ευκτική έγκλιση στην ίσως μας κάνει να σκεφτόμαστε διαφορετικά…

Οι δυτικές γλώσσες έχουν γραμματική η οποία διαχωρίζει τα ρήματα βασικώς σε δυο εγκλίσεις.
Α) την οριστική, δι’ όσα ορίζει οτιπραγματι υπάρχουν και
Β) την υποτακτική, δι’ όσα είναι επιθυμητό να συμβούν

Όμως στην κλασσική ελληνική γλώσσα υπήρχε και η έγκλιση Ευκτική η οποία εξέφραζε την υποκειμενική σκέψη, την ευχή, την διευκρίνιση του πιθανού μέλλοντος: «λεγοιμι αν», «λεγοιμι κε». Αυτός ο τρόπος έκφρασης δεν υπήρχε ποτέ στις λεγόμενες Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες.

Εάν κάποιος μελετήσει σε βάθος την λειτουργία της ευκτικής(σχεδόν βιωματικά) μπορεί ευκολότερα να κατανοήσει τις θεωρίες της σύγχρονου φυσικής επιστήμης. Στην κλασσική Ελληνική, η ιδέα της ροής του χρόνου δεν ήταν ίδια όπως στην Λατινική.

Δυστυχώς η Νέα Ελληνική, με την απώλεια της ευκτικής, υιοθέτησε ‘τρόπον του σκέπτεσθαι’ λατινικό…

Η λατινική, αν και προσπάθησε να μιμηθεί σε όλα την αρχαία ελληνική γλώσσα, ουδέποτε κατόρθωσε να σχηματίσει έγκλιση ευκτική.