Στα Χωριά των Μαύρων Ελλήνων (Νικόλαος Κουμαρτζής aka Solon Aimonas Eautou)
 

"Η Ελλάδα ξεκίνησε ως μία χώρα των αντιθέσεων, ένα κράτος δηλαδή που κατά το 18ο και τις αρχές του 19ου αιώνα κατοικούνταν από πλήθος διαφορετικών φύλων με μοναδικούς το καθένα πολιτισμούς: αλβανικοί πληθυσμοί στην Ήπειρο, λατινογενείς Έλληνες στα Επτάνησα, Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη, Τούρκοι και βουλγαρόφωνοι στη Μακεδονία και ούτω καθεξής.
Προς χάρη της σταθερότητας, οι όποιες αντιθέσεις σύντομα χάθηκαν και ό,τι απέμεινε περιορίστηκε στη Θράκη: στα ορεινά της Ξάνθης οι γνωστοί σε όλους μας Πομάκοι (Έλληνες δηλαδή Μουσουλμάνοι που κατοικούν στα Πομαχώρια), ενώ λίγο πιο νότια -προς την πλευρά της θάλασσας- μία μικρότερη και πολύ πιο ιδιαίτερη κοινότητα. Αυτή των Μαύρων Ελλήνων!
Η ύπαρξής τους παραμένει άγνωστη για την υπόλοιπη Ελλάδα, η καταγωγή τους ιστορικό μυστήριο. Εμείς τους αναζητήσαμε και μαζί με αυτούς μία απάντηση στο αίνιγμα της προέλευσής τους..."
Ένα πολυπληθές team της Ομάδας Πυθέας ταξίδεψε μέχρι τη Ξάνθη αναζητώντας κάτι που μέχρι πρότινος φάνταζε αδύνατο: ολόκληρα χωριά με κατοίκους μαύρους Έλληνες. Όχι μόνο τους βρήκαμε, αλλά δεχτήκαν να μας πουν και την ιστορίας τους...

Μου κάνει εντύπωση το θέμα που παρουσιάζεται, γιατί έχω ταξιδέψει στην Ξάνθη και έχω έρθει σε επαφή με τους Πομάκους. Όλοι όσοι γνώρισα (και ήταν αρκετοί) είχαν χρώματα ανοικτά και αρκετοί ήταν ξανθοί με γαλανά μάτια. Αυτά τα ανοικτά χαρακτηριστικά τους έκαναν να ξεχωρίζουν από τους Τουρκογενείς. Είναι πολύ ενδιαφέρον το θέμα και θέλω να μάθω περισσότερα για αυτούς τους ανθρώπους.

Φίλε/ η Ιάνειρα,

η περίπτωση των χωριών των μαύρων Ελλήνων στη Θράκη είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και μοναδική (από όσο γνωρίζω) στην Ελλάδα. Όταν άκουσα για πρώτη φορά (από μέλος του φόρουμ του metafysiko.gr, τον ΧΡΟΝΟΣ) ότι μπορεί να υπάρχουν κάπου στη Θράκη, ξεκίνησα για αποστολή με μεγάλη επιφύλαξη και κρατώντας (όπως λέει ο λαός) μικρό καλάθι. Τους βρήκα όμως, μίλησα μαζί τους και πραγματικά η ιστορία τους παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Δεν είναι Πομάκοι, αν και θρησκειολογικά έχουν απορροφηθεί από τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της περιοχής. Θεωρούν τους εαυτούς τους Έλληνες πολίτες και είναι εξαιρετικά φιλόξενοι, κρατώντας κάποια δικά τους έθιμα (π.χ. εθυμοτυπικά κατά τους γάμους τους). Επίσης, μένουν σε χωριά νότια της πόλης της Ξάνθης και όχι βόρεια, περιοχές όπου διαμένουν Πομάκοι (πιθανόν εκεί ταξίδεψες εσύ).

Έχεις διαβάσει την αποστολή αυτή καθ' αυτή; Αν όχι, πάτα πάνω στην εν λόγω διεύθυνση http://www.explorers.gr/show.php?action=m&id=84. Αν την έχεις διαβάσει, τότε μπορείς να ρωτήσεις κάτι πιο συγκεκριμένο.

Φιλικά,
Νίκος.

Φιλοι μου καλησπερα σας,

Φιλοι μου κανατε μια θαυμασια αλλα συναμα πρωτοποριακη ερευνα σε ενα
θεμα που λιγοι γνωριζουν......

Ευχομαι παντα να εχετε τετοιες ανακαλυψεις.....

Ευχαριστω.

Συγχαρητήρια κι από μένα (αυτό όφειλα να πω πριν απ΄όλα)! Έχω εκπλαγεί με το ρεπορτάζ σας, γιατί αν και έχω ασχοληθεί με την περιοχή της Ξάνθης και τις μειονότητες της Θράκης γενικότερα, δεν γνώριζα την ύπαρξη αυτών των ανθρώπων. Τα ερωτήματα είναι πολλά:
Αν προέρχονται από χώρες της Ανατολής και Αφρικής, διατήρησαν τη μητρική τους γλώσσα και ποια είναι; Μήπως ομιλούν κάποια διάλεκτο μεταξύ τους, που μεταδίδεται προφορικά από γενιά σε γενιά; Οι παππούδες τους ομιλούσαν την Τουρκική ή η Ελληνική Πολιτεία τους υποχρέωσε (όπως και τους Πομάκους) να την διδάσκονται μαζί με την ελληνική; Έχουν καταγραφεί έθιμα και παραδόσεις τους για να δούμε εάν συνδέονται με έθιμα και παραδόσεις του Σουδάν, της Αιγύπτου ή κάποιων άλλων χωρών που πιθανώς κατάγονται; Μου έκανε εντύπωση ότι η οικογένεια του Σαλή, αν και γνωρίζουν ελληνικά, σας μίλησαν μόνο Τούρκικα. Τι δείχνει αυτό ως προς το τι πραγματικά αισθάνονται για την εθνική τους ταυτότητα; (Προς Θεού, δεν τους "κατηγορώ" για κάτι).
Και πάλι συγχαρητήρια για το ωραίο θέμα που παρουσιάσατε.

Να είστε καλά για τα θετικά σας λόγια. Η Ομάδα Πυθέας πάντα ακολουθούσε το μοτίβο "αν θεωρήσεις τον εαυτό σου ότι είσαι κάτι, παύεις να εξελίσσεσαι", γι' αυτό και μέχρι στιγμής δεν έχει επαναπαυθεί σε όποιες δάφνες έχοντας ως στόχο πάντα το πρωτοποριακό.

Ως προς το θέμα μας τώρα αυτό καθ' αυτό. Η οικογένεια του Σαλή στο σύνολο της σχεδόν μας μιλούσε στα ελληνικά (άπταιστα μάλιστα) και μόνο η γυναίκα του μιλούσε στην τουρκική γλώσσα καταλαβαίνοντας όμως πλήρως τι της λέγαμε. Σε αυτό σίγουρα παίζει ρόλο το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνουν αυτοί οι άνθρωποι, μέσα σε χωριά με δεμένες μουσουλμανικές κοινότητες. Ως εκ τούτου, μαθαίνουν και τις δύο γλώσσες για να συνεννοούνται με τους ελληνόφωνους και τους τουρκόφωνους πληθυσμούς.
Ως προς τα έθιμα τους, μας έχουν πει ότι έχουν σχέση με αυτά των Πομάκων κυρίως γιατί εδώ και πολλά χρόνια ζουν με όσους Πομάκους έχουν αφήσει τα Πομακοχώρια κατεβαίνοντας σε περιοχές κάτω από την Ξάνθη. Όπως αναφέρω στην αποστολή, υπάρχουν θεωρίες που τους θέλουν να είναι απόγονοι Σουδανών, όμως όπως μας είπαν οι ίδιοι αυτό είναι νέα θεωρία που πρότειναν Σουδανοί φοιτητές όταν τους επισκέφθηκαν ζητώντας τους βοήθεια να πιέσουν το ελληνικό κράτος για να ανοίξει σουδανικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη. Τα παραπάνω δεν μπόρεσα να τα διασταυρώσω κάπως μιας και δεν θυμόντουσαν ονόματα και δεν είχαν τηλέφωνα των φοιτητών που τους επισκέφθηκαν.
Η άλλη εκδοχή, πιο επιστημονική αν θέλετε, είναι αυτή του καθηγητή Ν. Ξυροτύρη (τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης) που αναφέρει:
(αναφορά από τη σχετική αποστολή στο www.explorers.gr)

Τέλος, ως προς την εθνική τους ταυτότητα δήλωναν δίχως φόβο πως αισθάνονται Έλληνες, με οτιδήποτε μπορεί να σημαίνει κάτι τέτοιο.
Σίγουρα, εφόσον έχεις ΙΑΝΕΙΡΑ τη δυνατότητα, θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να έχουμε μία πιο εκτενή τοποθέτηση από τον κ. Ξυροτύρη. Ίσως στο μέλλον μου δοθεί η δυνατότητα να μιλήσω προσωπικά μαζί του, κάθε βοήθεια όμως δεκτή.

Ελπίζω να έλυσα κάποιες απορίες σου. Μην διστάσεις να ρωτήσεις οτιδήποτε θελήσεις.

Φιλικά,
Νίκος.