[Fox_Mulder]

Μιας που αναφέρθηκαν τα τηλεοπτικά θεάματα, θα αναφέρω δυό λόγια που βασίζονται σε προσωπική εμπειρία.

Το τι θα προβληθεί στην τηλεόραση μια δεδομένη σεζόν είναι αποτέλεσμα τριών πραγμάτων:
- Γνωριμίες
- Κόστος
- Εμπορικότητα

Για τις γνωριμίες νομίζω το πράγμα μιλά από μόνο του. Το ίδιο ακριβώς σενάριο, αν πάει σε κανάλι από έναν γνωστό ηθοποιό ή σκηνοθέτη και από έναν από εμάς, στην πρώτη περίπτωση θα καταλήξει πιθανώς στο γυαλί, στη δεύτερη σε ένα συρτάρι ή στον κάλαθο. Ξέρετε πόσα σενάρια και πόσες ιδέες για σειρές/τηλεπαιχνίδια/ριάλιτυ/εκπομπές κατακλύζουν καθημερινά τα κανάλια; Μπορεί να πάρει και μήνες μέχρι κάποιος να δει την ιδέα σου (εδώ μπαίνει και ο παράγοντας γνωριμίες και με ένα τηλεφώνημα λύνονται όλα) και φυσικά, υπάρχει πάντα η μεγάλη πιθανότητα να μη τη δει καν.

Το κόστος αφορά φυσικά το ROI - Return on Investment και έχει να κάνει με την "απόδοση" μιας επένδυσης. Όσο μεγαλύτερο το ROI, τόσο καλύτερη η επένδυση.
Πρακτικά, υπάρχουν δύο τρόποι να μεγιστοποιήσεις το ROI: μείωση του κόστους, δηλαδή να επενδύσεις λιγότερα χρήματα σε παραγωγές β' διαλογής που ομως πουλάνε, είτε να επενδύσεις πολλά χρήματα σε μια σίγουρη επιτυχία.
Σε περίοδο οικονομικής κρίσης, ασφαλώς και προτιμάται ο πρώτος τρόπος, δηλαδή τα κανάλια αγοράζουν φθηνές παραγωγές από το εξωτερικό (βλέπε τούρκικα σίριαλ, Πάττυ, μεξικάνικα τύπου Εσμεράλντα παλαιότερα) και με την κατάλληλη προώθηση και ανάλογα τον ανταγωνισμό, χτυπούν τρελά νούμερα τηλεθέασης και άρα βγάζουν πολλά χρήματα.
Για παράδειγμα, από όσο γνωρίζω, τα τούρκικα σίριαλ κοστίζουν στα δικά μας κανάλια περίπου 250.000 δολάρια τη σεζόν. Για βάλτε 25 επεισόδια (το λιγότερο) και έχουμε χοντρικά 10.000 δολάρια το επεισόδια για να αγοραστεί, που σημαίνει γύρω στα 7.500 ευρώ. Ας βάλουμε 10.000 ευρώ να είμαστε μέσα. Ξέρετε πόσο κοστίζει το "Στην Υγειά μας" με 20 τύπους να μπεκροπίνουν γύρω από ένα τραπέζι; 65.000 ευρώ το επεισόδιο! Θα μου πείτε, είναι τα λεφτά του δύσμοιρου έλληνα φορολογούμενου που η ΕΡΤ τα κάνει πετσετάκια. Θα συμφωνήσω. Να δώσουμε άλλα παραδείγματα; ο "Γιούγκερμαν" σύμφωνα με τα όσα γράφονται, κόστιζε 160-175.000 ανά επεισόδιο, τη στιγμή που επεισόδιο του Prison Break , με δεκαπλάσια έξοδα παραγωγής και τριπλάσια τουλάχιστον εγχώρια τηλεθέαση, για να παιχτεί στην Ελλάδα κόστιζε το αστρονομικό ποσό των ... 7.000 ευρώ ανα επεισόδιο!
Για να μη μακρυγορώ, μια μέτρια παραγωγή κάποτε κοστολογείτο στα 60.000 ευρώ ανα επεισόδιο. Σήμερα φυσικά ελάχιστα κανάλια μπορούν (ή θέλουν) να δώσουν αυτά τα χρήματα και τελοσπάντων, αν μπορείς να έχεις διαφημίσεις με 7.000 γιατί να δώσεις 70.000;

Βέβαια έχουμε και τα εγχώρια "σκουπίδια". Big Brother, άπειρα talent shows, μαγειρικό οργασμό σε καμιά δεκαριά εκπομπές κτλ.

Γιατί;
Γιατί πολύ απλά αυτά θέλει να βλέπει ο κόσμος!
Σεξ, βία και αίμα ήταν το παλιό τρίπτυχο. Τώρα ο κόσμος ζητά να γελάσει με "τα σούργελα" που μπαίνουν στα ριάλιτι, μόνο και μόνο για να ξεχάσει ή να κρύψει τη δική του μιζέρια. Αν μη τι άλλο, είναι αγχολυτικό να βλέπεις 10 τύπους κλεισμένους σε ένα σπίτι, ο ένας χειρότερος από τον άλλον, να τσακώνονται, να γίνονται ρόμπα, να γδύνονται (το σεξ πάντα πουλάει) και γενικά να ξεφτιλίζονται για χάρη της δημοσιότητας και του εύκολου χρήματος.
Φανταστείτε την εικόνα: ένας έγγαμος εργαζόμενος σε μια εταιρεία, μετά από δωδεκάωρη βάρδια στην οποία έφαγε το βρίσιμο της αρκούδας από τον προιστάμενο του, γυρνάει σπίτι σκεπτόμενος πώς θα πληρώσει το νοίκι τη στιγμή που η τράπεζα του έστειλε ειδοποίηση κατάσχεσης για τις πιστωτικές που έχει απλήρωτες. Εσείς τι λέτε, ότι θα το γυρίσει στο History Channel και θα παρακολουθήσει εκπομπή για τη μάχη του Μαραθώνα ή ότι θα προτιμήσει το ανάλαφρο ριάλιτυ, στο οποίο θα μπορέσει να γελάσει με τη κατάντια των άλλων;
Φυσικά, τα ριάλιτυ εμπεριέχουν και έναν άλλο παράγοντα, ή μάλλον πολλούς ανάλογα με το είδος τους.
Ένας είναι το ψώνιο που λίγο πολλοί όλοι έχουμε. Δεν έχει σημασία αν εκφράζεται με επιθυμίες τύπου "θέλω να τραγουδήσω στα μπουζούκια", "θέλω να γίνω διάσημος" ή "θέλω να γινω ποδοσφαιριστής", το ψώνιο παραμένει ψώνιο. Για αυτόν ακριβώς το λόγο ακούμε ότι πχ το τάδε talent show είχε 50.000 συμμετοχές.
Επιπλέον, τα ριάλιτυ είναι απλά. ΠΟΛΥ απλά. Απλή γλώσσα, απλές διαδικασίες που εξηγούνται διαρκώς, απλό κόνσεπτ για να το καταλαβαίνει η μάζα, απλοί "αρχετυπικοί" υποψήφιοι που αναλαμβάνουν ρόλους: η γκόμενα με το τεράστιο στήθος, η χαζή ξανθιά, ο βλακάκος, ο χωριάτης κτλ. Έχετε δει ποτέ ριάλιτυ με συγγραφείς ή ποιητές; Οχι. Για ποιό λόγο; Όχι γιατί υπάρχει έλλειψη υποψηφίων αλλά γιατί απλά κανείς δε θα το έβλεπε.

Για να μη γίνομαι κουραστικός, η ποιότητα κοστίζει και ακριβώς επειδή κοστίζει, κρίνεται ως περιττή. Φυσικά αυτό δεν ισχύει μόνο στη τηλεόραση, δείτε για παράδειγμα τις εφημερίδες που πλέον αντί για δημοσιογραφία πουλάνε dvd!
Από κει και πέρα, κάποιος ξεκίνησε να προβάλλει "σούργελα" κι έτσι ξεκίνησε ένας ανταγωνισμός για το ποιός θα προβάλλει τα περισσότερα! Σύντομα, όλοι η τηλεόραση γέμισε σκουπίδια.
Όμως:
1ον, κανείς λογικός και νοήμων άνθρωπος δε κινδυνεύει από εκπομπές τύπου Πάνια ή Big Brother γιατί πολύ απλά δε ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ να ενημερωθεί ή να δει κάτι ποιοτικό στη τηλεόραση. Πιστεύει κανείς ειλικρινά ότι η τηλεόραση θα σώσει τον πολιτισμό μας ή έστω θα τον προωθήσει; Υπάρχουν και τα βιβλία! Και το ίντερνετ!
2ον, ο καλύτερος τρόπος αντίδρασης είναι απλός και χωρίς κόστος:
κλείνουμε το ρημάδι όταν δεν έχει κάτι αξιόλογο και διαβάζουμε ένα βιβλίο ή ένα blog, αντί να συζητάμε για το "πώς κατάντησε" η τηλεόραση.
Δεν κατάντησε έτσι η τηλεόραση.
Έτσι ήταν πάντα. Απλά εμείς δε το βλέπαμε...