ΠΩΣ ΤΡΕΧΕΙ Η ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΟΤΑΝ
ΔΕΝ ΤΗΝ ΕΜΠΟΔΙΖΟΥΝ ΙΕΡΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ
Σχετικά με την τέχνη. . . ας δούμε σε πόσο μηδαμινό χρόνο οι Έλληνες πραγματοποίησαν
τα αληθινά θαύματα της τέχνης όλων των εποχών.
Από την Κόρη και την "πεπλοφόρο" της Ακροπόλεως λοιπόν, του 510 π.Χ., έως την
Κνίδια Αφροδίτη του Πραξιτέλη, του 340 π.Χ. και μέχρι την Αφροδίτη της Μήλου
του 2ου αιώνα, πέρασαν μόνο 170 με 250 χρόνια. Από τον Κούρο της Αναβύσσου,
του 540 π.Χ., μέχρι τον Δορυφόρο του Πολυκλείτου, του 440 π.Χ., μόνο 100 χρόνια,
μέχρι τον Δία του Αρτεμισίου, του 460 π.Χ. ,170 χρόνια, μέχρι τον Αποξυόμενο του
Λύσιππου, του 320 π.Χ., 220 χρόνια, μέχρι τον Ερμή του Πραξιτέλη του 340, 200 χρόνια.
Στην αρχιτεκτονική όπου οι κυριότεροι αρχιτεκτονικοί ρυθμοί κάνουν την εμφάνιση
τους τον 7ο αιώνα, ήδη τον 6ο αιώνα έχουμε το Ναό του Απόλλωνα στην Κόρινθο,
δωρικού ρυθμού, όπως και το Ναό της Ήρας (ο επιλεγόμενος "Βασιλική") στην Ποσειδωνία,
στα μέσα του 6ου αιώνα. Μέχρι το Ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο, που σχεδιάστηκε το
540 και ολοκληρώθηκε έναν αιώνα μετά και μέχρι τον Παρθενώνα (447-440), έχουμε
χοντρικά ένα διάστημα 200 με 300 χρόνια. Και το τι έγινε στην ποίηση, το θέατρο,
τη φιλοσοφία μέσα σε 200 χρόνια, καλύτερα να μη το σκεφτόμαστε. Αυτά τα ελάχιστα
στοιχεία, τα αναφέρουμε, για να αναδείξουμε την ασύλληπτη επαναστατική δημιουργικότητα
των Ελλήνων που σε μηδαμινό χρόνο έκαναν τα "θαύματα" τους, ακριβώς γιατί δεν τους
καπέλωνε κανένα "θεόθεν". Αυτό για να τεκμηριώσω γι' άλλη μια φορά, το βασικό σκοπό
αυτής της επιχειρηματολογίας, που είναι η δια ντοκουμέντων απόδειξη, αυτών που
υπερασπίζομαι . Το φως και σκοτάδι δεν μπαίνουνε μαζί στο μίξερ για να κάνουνε σκοταδόφωτο.
Αλλά ας δούμε και το χρόνο που χρειάστηκε η αγιογραφία, έτσι γιατί ο χρόνος καταδεικνύει
την ποιότητα της ιστορίας. Από τα Κοπτικά νεκρικά πορτρέτα της εγκαυστικής της κοιλάδας
Φαγιούμ 200 μ.Χ. (Ελληνιστική τέχνη κι αυτή), που είναι η βάση και η απαρχή της βυζαντινής
αγιογραφίας, μέχρι την Κρητική σχολή (1500 μ.Χ) πέρασαν 1300 χρόνια.
Το διανοείστε πώς δαπανήθηκαν δεκατρείς αιώνες σε μια επίπεδη επιφάνεια, χωρίς προοπτική;
Και μιας. και αναφερθήκαμε, στην Κρητική Σχολή της αγιογραφίας, ας δούμε την περίπτωση
ενός κολοσσού της παγκόσμιας ζωγραφικής που ακούει στο όνομα Δομίνικος Θεοτοκόπουλος
ή El Grecο, Βέβαια, ούτε να τ' ακούσουν θέλουν οι θρησκευτικοί μας ηγέτες γιατί ενοχλούνται
επειδή ασπάστηκε τον Καθολικισμό και η ζωγραφική του γλιτώνοντας από τα "νύχια" της
κολλημένης αγιογραφίας εκτινάχτηκε στα μεσούρανα της δημιουργικότητας, καταδεικνύοντας
έτσι το νεκροταφείο που επέβαλε το Βυζάντιο στην τέχνη χωρίς προοπτική. (Η βυζαντινή
αγιογραφία δεν έχει προοπτική γιατί η πίστη και το δόγμα δεν έχουν πλευρές, φυγές, επίπεδα,
αλλά μία όψη ορισμένη και υποχρεωτική).
Αν η τέχνη δεν έχει προοπτική γενικά, τότε δεν υπάρχει καμία ελπίδα. Η βυζαντινή τέχνη δεν
είχε καμία εξέλιξη. Λήγοντας η θεοκρατική εξουσία, τερμάτισε κι αυτή. Τώρα παράγεται με
τους τόνους ή με τα τετραγωνικά χιλιόμετρα. Πάμπολλοι βιοτέχνες και διάφορα άτομα που
πιάνει λίγο το χέρι τους, πλουτίζουν από το εμπόριο της αγιογραφίας.
Ο Θεοτοκόπουλος λοιπόν, για να επανέλθουμε σε αυτόν τον γίγαντα της ζωγραφικής, καταδεικνύει
αδιάψευστα τι θα μπορούσε να κάνει η Ελληνική τέχνη εάν δεν την έθαβε η Ορθοδοξία με το
πνεύμα μαϊμού που κουβαλάει. Αλλά όχι μόνο η τέχνη θάφτηκε, αλλά κι ο Ελληνισμός ολόκληρος.
Και δεν νομίζω να υπάρχει άνθρωπος, που να πιστεύει πως ο Θεοτοκόπουλος είναι μέγας ζωγράφος
γιατί ζωγράφισε κυρίως θρησκευτικά θέματα.
Τι θα ήταν ο Θεοτοκόπουλος, είναι το ερώτημα, αν δεν έφευγε μακριά από το παπαδαριό και την
αγιογραφία του; Η απάντηση είναι προφανής, ότι κι ένα σωρό άλλα ταλέντα που αλέσθηκαν
και κονιορτοποιήθηκαν σε ολόκληρο το Βυζάντιο χίλια χρόνια, ένεκα του πνεύματος της Ορθοδοξίας,
και χάθηκε κι εδώ η αναγέννηση της Ελληνική ζωγραφικής αλλά και η Αναγέννηση του Ελληνισμού.
Ποιος είναι άραγε σε θέση να συλλάβει τον αβυσσαλέο για τον άνθρωπο χρόνο των δέκα αιώνων
που σπατάλησε το Βυζάντιο στο "βάρβαρο δόγμα"(Κέλσος); Μόνο η ανυπαρξία της τέχνης,
το κενό που αυτή αφήνει, είναι ικανό να καταδείξει την δυστυχία και την αφόρητη πνευματική
φτώχια, γι' αυτό το λόγο πιο πριν παρέθεσα τους χρόνους στην κλασική Ελλάδα. Λέγοντας
κανείς "Βυζάντιο" αισθάνεται ένα τεράστιο κενό που δεν μπορεί με τίποτα να το ορίσει και να
το γεμίσει μέσα του, ακριβώς γιατί δεν υπήρχε ελεύθερη δημιουργία και τέχνη.
Και για να το δείξουμε αυτό με εικονίτσες . . .
Στον Ελλαδικό χώρο η πόλη κράτος ήταν ένα ιδανικό περιβάλλον για να απουσιάσει η κυριαρχία
μιας κεντρικής εξουσίας και ενός απολυταρχικού ιερατείου που αντιστέκεται και ανακατεύεται
στα πάντα. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον ο άνθρωπος κατόρθωσε να εκτινάξει την πνευματικότητά
του και τα επιτεύγματά του στα ύψη.
Μέσα σε 200 χρόνια από αυτό το καταπληκτικό αλλά ακίνητο άγαλμα
πήγαμε σε αυτό το υπέρκαταπληκτικό και "κινούμενο" άγαλμα.
και σε αυτό
αλλά και σε αυτό
