Από τους πρώτους μήνες του 2007 βρισκόμουν στα ίχνη μιας ερευνητικής ομάδας που δημιουργήθηκε και εξαφανίστηκε μέσα στην δεκαετία του 90′. Η έρευνά μου αυτή ξεκίνησε με αφορμή ένα thread του μέλος του φόρουμ μας SAM 502, που αναζητούσε πληροφορίες για την Κοσμική Πυξίδα, μια παρέα νεαρών ατόμων από την Αθήνα, που συγκρότησε μια αρκετά αξιόλογη ομάδα αναζήτησης και που κυκλοφόρησε μάλιστα κάποια στιγμή σε περιορισμένο αριθμό τευχών (και εδώ θα πρέπει να ευχαριστήσω τον φίλο μου Γιώργο Ιωαννίδη που με προμήθευσε με ορισμένα από αυτά) το περιοδικάκι Terra Incognita που προκάλεσε είναι η αλήθεια αίσθηση στον ελληνικό χώρο της πνευματικής αναζήτησης.
Αποφάσισα να «κυνηγήσω» τη μικρή αυτή συνέντευξη που ακολουθεί με το ιδρυτικό μέλος της Κοσμικής Πυξίδας Βασίλη Στάμο (αν και συνάντησα αρκετές δυσκολίες – γι’ αυτό άλλωστε και παρουσιάζεται σχεδόν 1,5 χρόνο μετά), κυρίως γιατί ένοιωσα πως άνθρωποι σαν τον Χάρη Θώμο, τον Νίκο Κουμαρτζή, τον Παύλο Μανωλούδη, τον Μίλτο Τσαπόγα, αλλά τον υποφαινόμενο, ίσως κάποτε κληθούν να απαντήσουν σε ερωτήσεις 5χρονων ή 10χρονων σήμερα αναζητητών, ερωτήσεις που θα αφορούν μια ομάδα πνευματικής αναζήτησης που γεννήθηκε και έδρασε μέσα και έξω από το διαδίκτυο κάπου στις αρχές της χιλιετίας…

Μηνάς Παπαγεωργίου

1. Αγαπητέ κ. Στάμο, θα ήθελα να μας γνωστοποιήσετε πότε, από πόσα άτομα και με τι σκοπούς ξεκίνησε η οργάνωση της ομάδας “Κοσμική Πυξίδα” (Κ.Π)
Στις αρχές του ’90 και μέσω αγγελίας, τρεις αναγνώστες ενός νέου περιοδικού αναζήτησης ήλθαν σε επαφή με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων γύρω από θέματα στον ευρύτερο χώρο της ανορθόδοξης έρευνας. Ακολούθησαν κάποιες σχετικές έρευνες που συμμετείχαν και άλλα άτομα. Όταν ο ένας από αυτούς αποχώρησε και ο άλλος εκπλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, δημιουργήθηκε η ανάγκη για αναζήτηση και συνεργασία με νέα άτομα. Μέσω της γνωριμίας με το γνωστό συγγραφέα Γ. Μπαλάνο συναντήθηκαν με δυο μικρές παρέες και η σύνθεση που προέκυψε από αυτή την ένωση αποτέλεσε την Κοσμική Πυξίδα.

2. Ποιο ήταν το γενικότερο κλίμα στον τομέα που σήμερα ονομάζουμε “χώρο της αναζήτησης” στη χώρα μας και τι το νεωτερικό είχε να επιδείξει η Κ.Π. ;
Το κλίμα της εποχής δεν ευνοούσε την ανάπτυξη πρωτότυπων και κυρίως ασυνήθιστων ιδεών, γεγονός που αντιλαμβανόταν κανείς εύκολα από μια πρόχειρη ματιά στο περιοδικό τύπο και στην απουσία σχετικής βιβλιογραφίας. Όλη η ενέργεια είχε καταναλωθεί τα προηγούμενα χρόνια και λίγοι ίσως τυχεροί από εμάς που είχαν γευτεί τους καρπούς αυτού του ρεύματος, να ονειρεύονταν μια ανανέωση. “Κουρασμένοι” από την γενικότερη απραξία των προηγούμενων χρόνων και με φιλοδοξίες για ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στην υπάρχουσα θεματολογία, ξεκινήσαμε τις αναζητήσεις μας στα σύνορα της πόλης και… πέρα αυτής.

3. Mπορείτε να αναφέρετε επιγραμματικά τους κύριους τομείς των ενδιαφερόντων και των ερευνών της ομάδας; Υπήρξαν Έλληνες ή ξένοι ερευνητές που επηρέασαν τις απόψεις και τις ιδέες σας; Αν ναι, ποιοι ήταν αυτοί;
Από την αρχή στην ομάδα υπήρχε η διάθεση να συζητιούνται και να δοκιμάζονται τα πάντα, όσο αστεία ή παλαβά και αν ακούγονταν. Στο πνεύμα αυτό της ανταλλαγής ιδεών και απόψεων εξετάστηκαν για παράδειγμα ονειρικές τεχνικές και πρακτική μαγεία. Οι επιρροές πολλές και ποικίλες, κυρίως συγγραφείς ριζοσπαστικοί για τις θέσεις τους όπως οι Bord, Coleman, Clark, Crowley, Grant, Holiday, Keel, King, Lethbridge, Randles, Rogo, Steiger, Vallee,Wilson, R.A.W.

4. Υπήρξαν κάποια ιδιαίτερα γεγονότα και περιστατικά που συνέβησαν κατά τη διάρκεια των ερευνών σας και θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;
Το κυρίως μέρος των αποτελεσμάτων της έρευνας και σε ομαδικό αλλά κυρίως σε προσωπικό επίπεδο παραμένει αδημοσίευτο. Σε βάθος χρόνου και όταν το επιτρέψουν οι παρούσες συνθήκες, θα παρουσιαστούν μερικά στοιχεία που θα αφορούν συγκεκριμένες έρευνες.

5. Γνωρίζω πως κάποια στιγμή εκδόσατε ως ομάδα ένα περιοδικό με τον τιτλο Terra Incognita. Μιλήστε μας για την προσπάθεια αυτή…
Από την αρχή της σύστασης της ομάδας υπήρξε η ανάγκη για κάποιο είδος δεσμού που θα διαφύλασσε την ενότητα και θα εκπλήρωνε καλύτερα τους όποιους στόχους μπορεί να είχε θέσει το καθένα από τα μέλη της. Με αυτό το σκεπτικό και ορμώμενοι από το κλίμα αδιαφορίας και άγνοιας για θέματα που μας ενδιέφεραν και που θα θέλαμε να διαβάσουμε, προχωρήσαμε στην έκδοση του περιοδικού Terra Incognita. Το εγχείρημα απόδωσε γρήγορα καρπούς, κάτι που επιβεβαίωνε τον ισχυρισμό της απουσίας ενός σκληροπυρηνικού έντυπου, χωρίς όμως ελιτιστικές διαθέσεις από τους δημιουργούς του. Αυτό που ξεκίνησε αρχικά σαν έντυπο οπαδών (fanzine) και σε άτακτα διαστήματα κυκλοφορίας, μετατράπηκε σε έντυπο πανελλήνιας εμβέλειας και πιθανόν αποδοχής.

6. Στις μέρες μας κυκλοφορούν στο διαδίκτυο ορισμένες φήμες που φέρουν την Κ.Π. σαν μια ομάδα που ανέπτυξε επαφές με κυβερνητικές υπηρεσίες λόγω του είδους των ερευνών της. Πόσο σχέση έχουν όλα αυτά με την πραγματικότητα;
Κάθε προσπάθεια ατομική ή ομαδική συναντά δυσκολίες από τις οποίες απαιτείται αφοσίωση στους στόχους και όχι αφομοίωση από τις καταστάσεις που ούτως ή άλλως θα προκύψουν. Στην πορεία μιας αναζήτησης είναι βέβαιο ότι θα συναντήσεις πειρασμούς και η αδυναμία χαρακτήρα μπορεί να αποβεί ο χειρότερος εχθρός σου. ʼνθρωποι και καταστάσεις σε βομβαρδίζουν καθημερινά με στοιχεία και ενδείξεις που δεν είναι πάντα στην ευχέρεια σου να αντιληφθείς πόσο μάλλον να κατανοήσεις. Πολύ γρήγορα μετατρέπεσαι σε πιόνι ιδιωτικών συμφερόντων και συμμετέχεις σε παιχνίδια εξουσίας και χρήματος, μιας και η ανάγκη για επιβίωση είναι το ισχυρότερο ένστικτο του ανθρώπου.

7. Πότε ακριβώς σταμάτησε η λειτουργία της ομάδας και ποιοι λόγοι σας οδήγησαν σε αυτή την απόφαση; Γνωρίζετε εαν και τα υπόλοιπα ιδρυτικά μέλη της ομάδας συνεχίζουν να έχουν επαφές με το χώρο του παράξενου εως τις μέρες μας;
Μέσα στην περιδίνηση της πληροφόρησης και κυρίως της παραπληροφόρησης, με τη συνεχή αναζήτηση ταυτότητας συνοδευόμενη από μια εξελικτική (συνήθως) πορεία ωρίμανσης, μια επερχόμενη κρίση είναι αναπόφευκτη. Η ασυνέπεια, η απόκρυψη, η παράνοια και κυρίως το κόστος λειτουργίας, μπορεί να είναι οι καθοριστικοί λόγοι διάλυσης μιας ομάδας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αποχώρηση ενός ιδρυτικού μέλους, λειτούργησε ως χαριστική βολή και καθόρισε το μέλλον της υπόλοιπης ομάδας. Με τη συνεργασία δυο ακόμα μελών, συνέχισαν σαν κλειστή πλέων ομάδα το συγγραφικό και ειδικότερα το ερευνητικό έργο και σε πανελλαδική κλίμακα (αυτό το χρονικό, όταν ξεδιπλωθεί σε όλες τις λεπτομέρειες του, θα έχει μεγαλύτερη σημασία και αντίκτυπο από όσα είναι ευρέως γνωστά). Τα υπόλοιπα μέλη εγκατέλειψαν την προσπάθεια και πέρασαν στα πιο σίγουρα μονοπάτια της καθημερινότητας.

8. Παρατηρείτε ανοδική ή καθοδική πορεία σε ότι αφορά το ενδιαφέρουν του ελληνικού κοινού για ζητήματα πνευματικής αναζήτησης;
Θα έλεγα ότι τα τελευταία χρόνια το κοινό φαίνεται να έχει αφυπνιστεί σε θέματα που απαιτούν απαντήσεις πέρα από τα όρια που έχει θεσπίσει η επιστημονική κοινότητα. Το πραγματικό ερώτημα όμως είναι κατά πόσο οι απαντήσεις οφείλουν να πληροφορούν ή να παραπλανούν. Ο σημερινός άνθρωπος ζει με την έννοια του χρόνου περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή της ιστορίας του. Και επειδή για σημαντικά ζητήματα απαιτούνται εξίσου σημαντικές θυσίες, διερωτάται κανείς, πόσοι από εμάς ήμαστε έτοιμοι να θυσιάσουμε την καθημερινότητα μας ώστε να πετύχουμε αυτό το σκοπό; Με δυο λέξεις το ενδιαφέρον του κοινού φαίνεται να είναι επιφανειακό. Δείχνει να περιορίζεται σε στάσεις ζωής που έχουν να κάνουν με τη ρουτίνα, και τη μονοτονία και πως θα καταφέρει κανείς να βγει από αυτό το συναισθηματικό αδιέξοδο έστω και προσωρινά. Θυμίζει εκείνο το ρητό που θέλει τα παλιά πράγματα να διατηρούν την αξία τους και συνεχώς οι επόμενες γενιές να ανατρέχουν στο μύθο της δημιουργίας τους. Μπορείς να δεις τη σοφία και τη γνώση ρομαντικά και να ονειρεύεσαι ή μπορείς να ανησυχήσεις για τις επερχόμενες αλλαγές και να διαταράξεις την ηρεμία σου. Σε κάθε περίπτωση οι έννοιες από μόνες τους διατηρούν αναλλοίωτο το περιεχόμενο τους γιατί απλούστατα αυτός που το ελέγχει είναι ο ίδιος ο εαυτός μας.

9. Είστε ευχαριστημένος από την ποιότητα των ελληνικών εντύπων του χώρου στις μέρες μας; Ποιες οι διαφορές τους με το χτες και τι αποστάσεις μας χωρίζουν από ξένα έντυπα ανάλογης φύσεως;
Υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές ανάμεσα σε ένα επιστήμονα, ένα ερασιτέχνη ερευνητή και ένα συγγραφέα. Ο πρώτος έχει τη γνώση και την εμπειρία αλλά δεν έχει το χρόνο ή τον τρόπο που χρειάζεται για να τη μεταφέρει. Για τη πλειοψηφία των αναγνωστών που δεν είναι ειδικοί, μια επιστημονική προσέγγιση είναι πολύπλοκη και αναγκαστικά κουραστική. Σε αντίθεση με τον ερασιτέχνη που έχει το πνεύμα και το ένστικτο της αναζήτησης αλλά υστερεί σε πληροφόρηση, ένα στοιχείο που αν προϋπήρχε ίσως να μην είχε καν ασχοληθεί. Τώρα με τη σειρά τους οι συγγραφείς είναι επαγγελματίες και τηρούν συμβόλαια και κυρίως ένα καλό όνομα στις πωλήσεις. Δεν περιμένουμε συνέπεια και πληρότητα παρά μόνο στην επιλογή των στοιχείων που απαρτίζουν τις θέσεις τους. Το πρόβλημα οξύνεται ακόμα περισσότερο όταν ο ερευνητής – συγγραφέας γίνεται φιλόσοφος, μεταθέτοντας τη βάση από τον ρεαλισμό στον άκρατο ρομαντισμό ή ακόμα χειρότερα στην καθολική άρνηση. Απαντώντας στο κεντρικό ερώτημα θα έλεγα ότι τα σύγχρονα μέσα έκφρασης και ενημέρωσης συντηρούν ένα σκοταδισμό του πνεύματος και με την άκριτη και συνεχή ανακύκλωση πληροφοριών, αποβλέπουν στο εύκολο κέρδος, αυτό που ρέει άφθονα από “αυθεντίες” όλων των κοινωνικών στρωμάτων.

10. Τα βιβλιοπωλεία που προωθούν και εμπορεύονται σήμερα βιβλία αναζήτησης, είναι σαφώς περισσότερα σε σχέση με το παρελθόν στη χώρα μας. Πώς βλέπετε την ποιότητα της παραγωγής των εγχώριων συγγραμμάτων του είδους;
Ποτέ η ποιότητα δεν συμβάδισε με την ποσότητα. Από τη πλευρά μου θα συμφωνήσω ότι υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα αλλά αυτό μάλλον εκφράζει το αντίθετο από αυτό που συνηθίζει να λέει σε τέτοιες περιπτώσεις ο απλός λαός, δηλαδή περισσότερο καπνός παρά φωτιά. Δεν είναι βέβαια καινούριο φαινόμενο η μίμηση και η προσαρμογή στις καταστάσεις αλλά απλά μια ακόμα λειτουργία της ανθρώπινης έκφρασης και δομής που απλά η τεχνολογική εξέλιξη το επιτείνει. Γιατί μέσα στον απόηχο των εξελίξεων σε παγκόσμιο πλέον επίπεδο, κάποιοι αγωνιούν να καλύψουν τα υπαρξιακά κενά εκμεταλλευόμενοι τις συνταγές που υπαγορεύει η εποχή μας. Ο φαύλος κύκλος της υποτιθέμενης γνώσης που συντηρούν, είναι πιο επικίνδυνος από την απλή άγνοια. Αλλά είπαμε, ο σημερινός άνθρωπος είναι δέσμιος των χαοτικών μοντέλων που ο ίδιος επέβαλε για να ξεφύγει από την φυλακή-καθημερινότητα του.

11. Μάθαμε πως πρόσφατα ανοίξατε και εσείς ένα βιβλιοπωλείο αναζήτησης στο κέντρο της Αθήνας. Μιλήστε μας για αυτή τη νέα και ελπιδοφόρα προσπάθεια.
Πράγματι, μετά από ώριμη σκέψη και παρατήρηση στα τεκταινόμενα, αποφάσισα να συνδράμω στην αναζήτηση και αγορά του βιβλίου, με επιλεγμένους τίτλους που πιστεύω ότι μπορούν να αναβαθμίσουν την ποιότητα και τις ανάγκες κάθε σύγχρονου αναζητητή. Τρία πράγματα ενίσχυσαν αυτή την απόφαση. Πρώτον, η έκδοση συχνά και παράνομη, αξιόλογων βιβλίων με περιτυλίγματα που δεν κολακεύουν τους δημιουργούς τους. Δεύτερον, το ατελείωτο για πολλούς από εμάς scroll στην οθόνη ενός υπολογιστή που συχνά απομονώνει κείμενα από τη δομή ενός βιβλίου και μας στερεί την ανάγκη να ξεφυλλίζουμε τα πραγματικά βιβλία. Τέλος, η πρόχειρη μετάφραση από συνήθως τυχαίους και άσχετους με το θέμα μεταφραστές και μη, που κρύβει από τον αναγνώστη την “πραγματική” φωνή του συγγραφέα, όπως ακριβώς ο ίδιος τα συνέλαβε.

12. Πώς κρίνετε την παρουσία της Ελληνικής Κοινότητας του Μεταφυσικού (metafysiko.gr, metafysiko.gr/fantasygate, metafysiko.org, explorers.gr) στο ελληνικό διαδίκτυο; Θα θέλατε να στείλετε ένα μήνυμα στους επισκέπτες και φίλους μας;
Δεν έχω σημαντική εμπειρία από τα εγχώρια forum αν και παρακολουθώ αντίστοιχες σελίδες από τις πρώτες μέρες που έκαναν την εμφάνιση τους στο διαδίκτυο. Ωστόσο θα ήθελα να εκφράσω θέλω να πιστεύω μια σημαντική διαπίστωση. Έχω παρακολουθήσει αντίστοιχα forum του εξωτερικού και παρατήρησα ότι γνωστοί συγγραφείς του χώρου συμμετέχουν ενεργά και ανταλλάσσουν ευαίσθητες πληροφορίες που για πολλούς λόγους δεν μπορούν να συμπεριληφθούν στα βιβλία που κυκλοφορούν αυτού του είδους. Επώνυμα γράφουν τη γνώμη τους και το ίδιο επώνυμα δέχονται την κριτική.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Βασίλης Στάμος γεννήθηκε στην Αθήνα στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Για παραπάνω από δυο δεκαετίες ασχολείται με το χώρο της ανορθόδοξης έρευνας και έχει γράψει το βιβλίο, Υπόγεια Αθήνα; Η συνωμοσία ενός μύθου. Διατέλεσε μέλος της ερευνητικής ομάδας “Κοσμική Πυξίδα” στα μέσα της δεκαετίας του 90′, ενώ πρόσφατα άνοιξε στο κέντρο της Αθήνας το βιβλιοπωλείο Terra Incognita με σπάνια ξενόγλωσσα βιβλία πνευματικής αναζήτησης.
——————————————————————————–

Σημείωση
Όσοι φίλοι του μεταφυσικού επιθυμούν να έλουν σε επαφή με την Terra Incognita, μπορούν να αποστείλουν τα μηνύματα τους στην ηλεκτρονική διεύθυνση terraincognita23@gmail.com ή να μας επισκεφτούν στην νέα μας διεύθυνση Εμμανουήλ Μπενάκη 28.