Τι συμβαίνει όταν η αρχαία ελληνική ιατρική συναντά τις σύγχρονες εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας; Ενας νέος συμπατριώτης μας, ο Γρηγόρης Δρακόπουλος, εξέδωσε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Αλλωστε» το νέο του πρωτοποριακό βιβλίο με τίτλο «Ιπποκράτειος Ρεφλεξολογία», στο οποίο και δίνει νέες διαστάσεις στο ρόλο της μουσικής, των δονήσεων αλλά και της σύγχρονης ρεφλεξολογίας στην καλυτέρευση της ανθρώπινης υγείας. Η συζήτηση μαζί του ήταν εξόχως ενδιαφέρουσα, όπως θα διαπιστώσετε και εσείς παρακάτω.

 Πρόσφατα εκδώσατε το νέο σας βιβλίο με τίτλο «Ιπποκράτειος Ρεφλεξολογία» από τις εκδόσεις «Αλλωστε». Πείτε μας λίγα λόγια για το περιεχόμενό του

Πρόκειται για μια μελέτη πάνω στην Ιπποκράτειο ιατρική και τη σχέση της με τη σύγχρονη ρεφλεξολογία. Αναφέρομαι σε πολλά αποσπάσματα από τα έργα των Ιπποκράτη, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Φιλόστρατου κ.ά., τα οποία δείχνουν τα κοινά σημεία στην αντίληψη των δύο τεχνών. Η θεραπεία που προσφέρουν βασίζεται πάνω στις ίδιες αρχές, οι οποίες προέρχονται από μια βαθύτερη φιλοσοφική ενατένιση του φαινομένου που ονομάζουμε ζωή. Επίσης, εμπλέκεται και μια τρίτη τέχνη, αυτή της μουσικής, η οποία δομείται πάνω σε μηχανισμούς όμοιους με αυτούς των δύο παραπάνω. Ο κοινός στόχος των τριών τεχνών είναι να προκαλέσουμε την απαιτούμενη Αρμονία, της οποίας η παρουσία σημαίνει ότι είμαστε υγιείς! Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω δημοσίως το δάσκαλό μου και ορθοπεδικό ρεφλεξολόγο Σπύρο Δημητράκουλα, ο οποίος μου έδωσε τα πρώτα ερεθίσματα με τις παρατηρήσεις του και με παρακίνησε από την αρχή στο να ασχοληθώ σοβαρά με τη μελέτη αυτή.

Μπορείτε να μας περιγράψετε με λίγα λόγια τι πρεσβεύει η Ρεφλεξολογία;

Αν ανατρέξουμε στον ορισμό της ρεφλεξολογίας, θα δούμε ότι πρόκειται για μια αφάρμακο συμπληρωματική θεραπευτική μέθοδο, κατά την οποία ασκούμε ειδικές πιέσεις και ανατρίψεις, όχι όμως στο σημείο όπου εντοπίζεται το πρόβλημα, αλλά σε ένα (ή πολλά) άλλο απομακρυσμένο. Να τονίσω ότι με την έννοια «συμπληρωματική» εννοούμε μια μέθοδο η οποία εφαρμόζεται παράλληλα με την κλασική ιατρική και τη συμπληρώνει. Δεν είναι δηλαδή εναλλακτική μέθοδος. Η ελληνική απόδοση της λέξης ρεφλεξολογία είναι αντανακλαστική ζωνο-θεραπεία.

Τα σημαντικότερα σημεία στα οποία αντανακλάται ολόκληρο το σώμα είναι αυτά των άκρων ποδιών. Αναγνωρίστηκαν ως τα πιο λειτουργικά στη βάση των κάθετων ζωνών (Dr. Fitzgerald) από τη Γιουνίς Ινγκαμ, η οποία είναι η Μητέρα της σύγχρονης ρεφλεξολογίας. Οι κάθετες ζώνες είναι 10 κάθετες γραμμές οι οποίες χωρίζουν νοητά το σώμα σε 10 ζώνες (5+5). Αν θέλουμε να δουλέψουμε σε ένα πρόβλημα που εντοπίζεται π.χ. στην 3^η αριστερή ζώνη τότε δουλεύουμε την 3^η ζώνη του αριστερού ποδιού. Δηλαδή κινούμαστε απομακρυσμένα αλλά εντός της ζώνης. Παράλληλα όμως δουλεύουμε στα άκρα χέρια, στα αυτιά αλλά και σε ολόκληρο το σώμα, αλλά ποτέ στο σημείο που έχει το πρόβλημα! Είναι πολύ σημαντικό ότι στην Ελλάδα υπάρχει σύλλογος ρεφλεξολογίας (Σ.Ε.Ρ. – Σύλλογος Ελλήνων Ρεφλεξολόγων), ο οποίος λειτουργεί από το 1992 κι έχει προσφέρει πολλά στην ανάδειξη της ρεφλεξολογίας στη χώρα μας.

Υπάρχουν στοιχεία που να πιστοποιούν ότι αντίστοιχες θεραπευτικές μέθοδοι ασκούνταν και κατά την αρχαιότητα;

Εχουμε πολλές αναφορές που αποδεικνύουν ότι οι τεχνικές αυτές εξασκούνταν τόσο από τα Ασκληπιεία, όσο και από τον Ιπποκράτη μέσω της θεωρίας των αντανακλάσεων στο σώμα. Ο Ιπποκράτης μας μιλάει συγκεκριμένα για την τεχνική της φλεβοτομίας. Ενώ δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς ήταν οι φλεβοτομίες (πιθανόν μια τεχνική αντίστοιχης του βελονισμού), το σημαντικό είναι ότι πρέπει να εφαρμόζονται σε όσο το δυνατόν πιο απομακρυσμένα σημεία για να έχουν το καλύτερο αποτέλεσμα! Η αναφορά αυτή του Ιπποκράτη γίνεται σε δύο κείμενά του. Στο «Περί Οστέων Φύσιος» και στο «Περί Φύσιος Ανθρώπου».

Επίσης υπάρχει ένα ανάγλυφο ιδιαίτερης αξίας (4ος αι. π.Χ.) για την ύπαρξη της ρεφλεξολογίας κατά την αρχαιότητα. Βρέθηκε το 1905 πίσω από το Α΄ Στρατιωτικό Νοσοκομείο, και το ανέδειξε ο ιατρός Αρ. Π. Αραβαντινός, ο οποίος το χρησιμοποίησε ως εικόνα εξωφύλλου του βιβλίου του «Ασκληπιός και Ασκληπιεία» (1907). Στο ανάγλυφο αυτό απεικονίζεται η μορφή ενός ανθρώπου μέσα σε ένα σανδάλι! Επιβεβαιώνει δηλαδή ότι γνώριζαν για την αντανάκλαση ολόκληρου του σώματος στα άκρα πόδια. Κάτω από το σανδάλι υπάρχει ένας όφις ο οποίος κινείται σπειροειδώς προς το σανδάλι. Οπως είναι γνωστό, το σύμβολο του όφεως σχετίζεται άμεσα με την έννοια της αυτοΐασης και αυτοθεραπείας καθώς έχει την ιδιότητα να αναζωογονείται με την αλλαγή του δέρματός του. Θέτει δηλαδή σε λειτουργία τις αυτοθεραπευτικές δυνάμεις του οργανισμού του κάτι το οποίο προκαλεί και η ρεφλεξολογία μέσα από τις ειδικές πιέσεις και τρίψεις που ασκεί. Το ανάγλυφο αυτό σήμερα βρίσκεται στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης όπου και το εντόπισε ο ρεφλεξολόγος Δημήτριος Νικολούλιας.

Ο Γρηγόρης Δρακοπουλος

Για ποιον λόγο οι Ελληνες, αλλά και γενικότερα οι άνθρωποι του Δυτικού πολιτισμού, απομακρύνθηκαν με την πάροδο του χρόνου από την αρχαιοελληνική φιλοσοφία της ίασης;

Αυτή η ερώτηση χρειάζεται πολυσύνθετη προσέγγιση. Ωστόσο θα πρέπει να σκεφτούμε (όσον αφορά την Ελλάδα) την ιστορική πορεία της, το κλείσιμο όλων των ιερών της χώρων, την κατάργηση των φιλοσοφικών σχολών κ.τ.λ. Η γνώση και ο τρόπος σκέψης του παρελθόντος χάθηκαν ή παραμερίστηκαν με το πέρασμα του χρόνου. Η σύγχρονη σκέψη απομακρύνθηκε από τα φιλοσοφικά συστήματα της αρχαιότητας, αλλά και από τις μεθόδους ίασης των Ασκληπιείων και του Ιπποκράτη. Αν εξετάσουμε τις συνθήκες υπό τις οποίες τελείτο η ίαση στα Ασκληπιεία, πέρα από τα τελετουργικά δρώμενα, θα παρατηρήσουμε ότι αυτή γινόταν σε ένα καθαρό και υγιές περιβάλλον, όπου ο ασθενής μέσα από καθημερινές νηστείες, λουτρά και προσευχές οδηγούνταν στο να χτίσει ένα ισχυρό ψυχολογικό υπόβαθρο με το οποίο θα αντιμετωπίσει την αρρώστιά του! Αν συγκρίνουμε την εικόνα αυτή με ένα σύγχρονο νοσοκομείο, θα καταλάβουμε αμέσως πολλά στον τρόπο αντιμετώπισης των ασθενών.

Επίσης, κατά τον Ιπποκράτη, για να μπορέσουμε να θεραπεύσουμε, πρέπει να μελετήσουμε μια σειρά από πληροφορίες όπως τον περιβάλλοντα χώρο του ασθενούς, το ζώδιό του, την κίνηση και την επιρροή των άστρων κατά την εμφάνιση της αρρώστιας, την ποιότητα του νερού που πίνει, τους ανέμους που επικρατούν στην περιοχή και άλλα πολλά. Αντιμετώπιζε δηλαδή ολιστικά την κάθε ασθένεια κι έδινε την κατάλληλη λύση, ξεχωριστή για κάθε άνθρωπο. Σήμερα, όμως, τέχνες όπως η Αστρολογία αντιμετωπίζονται περιφρονητικά και δυστυχώς πολλοί νομίζουν ότι περιστρέφεται αφελώς γύρω από την άντληση πληροφοριών σχετικά με τα ερωτικά ή οικονομικά μας, κάτι που είναι λάθος.

Λέγοντας όλα αυτά δεν έχω σκοπό να υποβιβάσω την κλασική ιατρική, απλώς να τονίσω κάποια σημεία τα οποία θα μπορούσε να βελτιώσει στρεφόμενη στην αρχαιοελληνική αντίληψη περί ίασης.

Στο βιβλίο σας κάνετε επιπρόσθετα λόγο για τη βοήθεια που προσφέρει η αρχαία ελληνική μουσική και η δονητική στην ανθρώπινη υγεία. Θα μπορούσατε να μας πείτε με ποιον τρόπο μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο;

Η επιρροή που ασκεί ο ήχος στον ανθρώπινο οργανισμό είναι πολύ μεγάλη! Ο Ορφέας και ο Πυθαγόρας γνώριζαν τις ιδιότητες και τις δυνάμεις των ήχων και τις χρησιμοποιούσαν στην αποκατάσταση σωματικών ή ψυχικών βλαβών και όχι μόνο. Ο Ορφέας επικοινωνούσε μέσω της μουσικής του με τα ζώα! Ο Ιάμβλιχος στο έργο του «Περί του Πυθαγορικού Βίου» κάνει πολλές αναφορές για περιπτώσεις όπου ο Πυθαγόρας θεράπευσε με την επτάχορδη λύρα του. Επίσης έχουμε αναφορές από τον Ομηρο και τον Πλάτωνα, σύμφωνα με τις οποίες για να δράσει το φάρμακο που δόθηκε στον ασθενή ήταν απαραίτητο να τραγουδήσουν κάποιες επωδές. Με τη λέξη επωδές εννοούμε κάποιες λέξεις δύναμης (θα γνωρίζετε το ινδικό ΩΜ), οι οποίες, όταν προφερθούν με κατάλληλο τρόπο, ασκούν μια θετική ή και αρνητική επιρροή στον οργανισμό.

Εκτός όμως από τη δονητική, η ίδια η ενασχόληση με τη μουσική μας βοηθάει στο να μελετάμε τη φύση της αρμονίας την οποία τελικά αναζητούμε σε κάθε επίπεδο της ζωής μας. Και όπως ήδη αναφέραμε, η αρμονία δηλώνει υγεία!

Να αναφέρω στο σημείο αυτό ότι είναι πολύ σημαντική η προσφορά του καρδιολόγου του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, κου Θανάση Δρίτσα, ο οποίος ασχολείται ενεργά με τη μουσικοθεραπεία και προτείνει σε ασθενείς να χαλαρώσουν μέσω ακρόασης χαλαρωτικής μουσικής ή πρακτικού αυτοσχεδιασμού σε κάποιο όργανο, αντικαθιστώντας με τη μέθοδο αυτή τη χορήγηση φαρμάκων.

Ποια σημεία της σύγχρονης θεραπευτικής προσέγγισης σήμερα θεωρείτε ότι αντιστρατεύονται μια πλήρη θεραπευτική μέθοδο, έτσι όπως αυτή θα έπρεπε να είναι;

Τα σημεία τα οποία σχετίζονται με τα όσα είπαμε και παραπάνω. Δηλαδή τη δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος χώρου και τη λήψη ενός ολοκληρωμένου ιστορικού. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι τα δωμάτια αλλά και όλοι οι τοίχοι ενός νοσοκομείου ή ιατρείου θα πρέπει να είναι βαμμένοι σε απαλές θεραπευτικές αποχρώσεις (όπως το πράσινο χρώμα που χρησιμοποιείται στα χειρουργεία). Επίσης να υπάρχουν ηχητικές εγκαταστάσεις από τις οποίες θα υπάρχει δυνατότητα ακρόασης χαλαρωτικής μουσικής οποιαδήποτε στιγμή είναι αυτό αναγκαίο.  Αν ανατρέξουμε στα «Λιθικά» του Ορφέα θα δούμε πόσο σημαντική είναι η επιρροή των λίθων και πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν μαζί με τη χρήση θυμιαμάτων (αρωματοθεραπεία). Να υπάρχει δυνατότητα παροχής συμπληρωματικών τεχνικών όπως η ρεφλεξολογία με την επίβλεψη και συγκατάθεση πάντα του θεράποντα ιατρού. Να πω βέβαια ότι αυτή τη στιγμή γίνονται συντονισμένες προσπάθειες από τον Σ.Ε.Ρ. στο θέμα της εθελοντικής  προσφοράς ρεφλεξολογίας στα νοσοκομεία και συγκεκριμένα στο νοσοκομείο παίδων Αγία Σοφία. Ολα αυτά λοιπόν προετοιμάζουν τον οργανισμό ώστε να δεχτεί καλύτερα και πιο ευχάριστα την όποια αγωγή ή επέμβαση θα ακολουθήσει. Αλλά και θα τον βοηθήσουν με το πέρας των διεργασιών αυτών να επανέλθει πιο αρμονικά στην αρχική του υγιή κατάσταση.

Ποια νέα μονοπάτια στην εξάσκηση της Ρεφλεξολογίας, τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο, θεωρείτε πως ανοίγονται με την έκδοση της μελέτης σας;

Οπως αναφέρω και στο βιβλίο, σκοπός μου είναι να προσεγγίσουμε τις αρχές του Ιπποκράτη πάνω στις οποίες δομείται η τέχνη της ιατρικής. Κατανοώντας τη φιλοσοφία και το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται, μπορούμε να μελετήσουμε καλύτερα την ανθρώπινη φύση, τις αρρώστιες που εκδηλώνει ο κάθε άνθρωπος και πώς αυτές πρέπει να αντιμετωπιστούν. Σε πρακτικό επίπεδο μαθαίνουμε σε ποια σημεία θα πρέπει να εστιάσουμε την τεχνική μας για να έχουμε το απαιτούμενο αποτέλεσμα. Τα σημεία αυτά, όμως, πολλές φορές έρχονται να επιβεβαιώσουν την ήδη υπάρχουσα αντίληψη της σύγχρονης ρεφλεξολογίας γιατί είναι κοινά!

Ενας από τους βασικούς στόχους μου με την παρούσα μελέτη είναι να παρακινήσω όσο το δυνατόν περισσότερους συναδέλφους και ερευνητές ώστε να στραφούν στην μελέτη των Ασκληπιείων, του Ιπποκράτη, του Γαληνού και γενικότερα της ίασης στην αρχαιότητα. Τα μονοπάτια στα οποία αναφέρεστε δεν είναι άλλα από αυτά που δημιουργούνται από την ένωση των ήδη χαραγμένων μονοπατιών που ξεκινούν από την αρχαιότητα και χάνονται στο μακρινό μέλλον!

Εχουν επηρεάσει τις αναζητήσεις και τις πεποιθήσεις σας κάποια φιλοσοφικά ρεύματα της αρχαιότητας; Αν ναι, ποια είναι αυτά;

Ασχολούμαι χρόνια με τη μελέτη της αρχαίας γραμματείας. Δεν έχω σταθεί σε μια συγκεκριμένη φιλοσοφική προσέγγιση, αλλά προσπαθώ να μελετώ συνολικά και συνδυαστικά τις επικρατούσες τάσεις και σχολές. Η μελέτη αυτή, η οποία είναι ατελείωτη, με έχει επηρεάσει θετικά στον τρόπο που σκέφτομαι και αντιμετωπίζω τη ζωή μου. Πιστεύω ότι οι διαδικασίες που ενεργοποιούνται μέσω της συστηματικής ενασχόλησης με τη φιλοσοφία, μας βάζουν σε κανάλια σκέψης τα οποία μας οδηγούν σε μια διαφορετική προοπτική των φαινομένων και των εννοιών που μας προβληματίζουν. Δηλαδή, έννοιες όπως η ψυχή, ο θεός, το είναι κ.τ.λ.

Στην προσπάθεια να γίνω πιο συγκεκριμένος, θα έλεγα ότι με «αγγίζουν» ιδιαίτερα η φιλοσοφία των Ορφικών, του Πυθαγόρα, του Πλάτωνα και του Πρόκλου. Αλλά αναφέροντας αυτά τα λίγα ονόματα καλύπτουμε ήδη μια τεράστια βιβλιογραφία, την οποία είναι δύσκολο να μελετήσουμε και κατανοήσουμε σε βάθος μέσα στα χρονικά πλαίσια μιας ανθρώπινης ζωής! Τέλος, να αναφερθώ σε κάποια συγκεκριμένα έργα και φιλοσόφους τα οποία στο σύνολό τους πιστεύω ότι μας δίνουν πολλά κλειδιά κατανόησης και αντιμετώπισης των όσων μας ακολουθούν και συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτά είναι «ο Πίνακας του Κέβητος», «το Εγχειρίδιον του Επίκτητου» και τα «Χρυσά Επη των Πυθαγορείων». Θα πρότεινα επομένως σε όσους θέλουν να ξεκινήσουν την περιήγησή τους στην ελληνική φιλοσοφία να ξεκινήσουν με αυτά τα τρία κείμενα τα οποία θα θεμελιώσουν ένα σταθερό και γερό υπόβαθρο στην αναζήτησή τους!

Who is Who: Ο Γρηγόρης Δρακόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1984. Από μικρή ηλικία ένιωσε το κάλεσμα της μουσικής το οποίο και ακολούθησε. Παίζει χρόνια ηλεκτρική κιθάρα, ενώ από το 2003 ειδικεύεται στα αρχαία ελληνικά μουσικά όργανα που του παρεχώρησε ο κατασκευαστής Νικόλαος Μπρας. Συγκεκριμένα στην 7χορδη λύρα, την 11χορδη κιθάρα και την 3χορδη πανδούρα. Εργάζεται για πολλά χρόνια σε εκθέσεις βιβλίων και παλαιοβιβλιοπωλείο των Αθηνών. Παράλληλα σχηματίζει μαζί με τον Μιχάλη Αποστολάκη το μουσικό σχήμα Εύελδωρ (ευ + έλδωρ = ομηρική λέξη η οποία σημαίνει ευχή), με το οποίο μελετούν και προσεγγίζουν το μουσικό σύμπαν της αρχαίας Ελλάδας. Το 2010 ξεκινά σπουδές στη ρεφλεξολογία, και αποκτά πτυχίο από τη σχολή Εναλλακτικών – Συμπληρωματικών Θεραπειών Natural Health Science, όπου τον δίδαξαν οι Σπύρος Δημητράκουλας και Δημήτρης Γιαννιώτης. Η πολύχρονη μελέτη της αρχαίας γραμματείας σε συνδυασμό με τις γνώσεις και την εμπειρία της ρεφλεξολογίας είχε ως αποτέλεσμα το παρόν έργο, το οποίο αποτελεί την πρώτη του συγγραφική απόπειρα.

Σημείωση: Η συνέντευξη αυτή του Μηνά Παπαγεωργίου δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο Σαββατιάτικο περιοδικό του Ελεύθερου Τύπου, τα “Φαινόμενα”.