Στα τέλη του 2012 παρουσίασε ένα πρωτότυπο βιβλίο µε τίτλο «The Shamanic Odyssey: Homer, Tolkien and the Visionary Experience», το οποίο προκάλεσε αίσθηση στους κύκλους των εθνολόγων του εξωτερικού. Ο Αµερικανός συγγραφέας και οδηγός θαρραλέων ταξιδιωτών στις πυκνές ζούγκλες του Αµαζονίου, Robert Tindall, μας παρουσιάζει τις γνώσεις που έχει αποκτήσει µέσα από τις βιωµατικές του εµπειρίες. Τα όσα ακολουθούν στις επόµενες γραμμές  έχουν και ελληνικό ενδιαφέρον. Είστε έτοιµοι να αντιµετωπίσετε την «Οδύσσεια» του Οµήρου µέσα από εντελώς διαφορετικά µάτια;

Μπορείτε να περιγράψετε µε λίγα λόγια την κεντρική ιδέα του βιβλίου σας «The Shamanic Odyssey»;

Το έπος του Οµήρου, η «Οδύσσεια», αποτελεί ένα παράθυρο µέσα στο χαµένο αρχέγονο µυαλό του δυτικού κόσµου. Μέσω αυτής της οπτικής, η «Οδύσσεια», όπως ακριβώς και το έργο του Τοlkien «Ο Αρχοντας των ∆αχτυλιδιών», µπορούν να ιδωθούν ως δύο αφυπνιστικά και θεραπευτικά τραγούδια τα οποία µπορούν να επαναφέρουν τις αποσυνδεδεµένες µας ψυχές σε αρµονία µε τη ζωντανή πλάση.

Αναδεικνύετε εδάφια από την «Οδύσσεια», τα οποία υποστηρίζετε πως σχετίζονται µε τη χρήση ψυχοτρόπων ουσιών. Μπορείτε να µας φέρετε κάποια παραδείγµατα;

Σίγουρα υπάρχει µια αξιοπρόσεκτη παρουσία ψυχοτροπικών φυτών στην «Οδύσσεια». Αναφέρω ενδεικτικά το φίλτρο που ρίχνει η Ελένη στο ποτό του Μενέλαου και του Τηλέµαχου, το φίλτρο που η Κίρκη χρησιµοποιεί για να µετατρέψει τους άνδρες του Οδυσσέα σε γουρούνια ή το ναρκωτικό φυτό το οποίο απολάµβαναν οι Λωτοφάγοι. Υπάρχει επίσης το φυτό Μώλυ, που είναι ισχυρό αποτρεπτικό και προσφέρει προστασία απέναντι στη µαγεία της Κίρκης. Οι περιγραφές του Οµήρου για αυτά τα φυτά ταιριάζουν απόλυτα µε τις παραδοσιακές χρήσεις των ψυχοτροπικών φυτών όλων των αυτόχθονων φυλών για χιλιετίες.
Υπάρχει επίσης µια αξιοπρόσεκτη παρουσία ψυχεδελικής µουσικής στην «Οδύσσεια», τόσο καλοπροαίρετης όσο και µοχθηρής, κάτι το οποίο παρατηρείται και στις ιθαγενείς κουλτούρες. Η ιστορία του εµπνευσµένου τραγουδοποιού ∆ηµόδοκου, τον οποίο ο Οδυσσέας συναντά στην αυλή των Φαιάκων και µέσα από τα τραγούδια του βιώνει µια προφανή κάθαρση, θα µπορούσε κανείς να υποστηρίξει πως έκανε την ψυχή του ήρωα να γαληνέψει και πάλι. Αυτό το περιστατικό είναι σε πολλά σηµεία παρόµοιο µε τους Σαµάνους που τραγουδούν στις τελετουργίες Αyahuasca εδώ στο τροπικό δάσος του Αµαζόνιου.
Κάνω έναν προσεκτικό υπαινιγµό ότι το τραγούδι αυτό µπορεί να είχε συνοδευθεί, κάτω από ορισµένες προϋποθέσεις, µε χρήση ψυχοτροπικών φυτών. Ακόµα, όµως, δεν υπάρχει κάποιο θεµελιώδες στοιχείο που να υποστηρίζει έναν τέτοιο ισχυρισµό. Την ίδια στιγµή, αυτό δεν σηµαίνει ότι είναι τόσο αυθαίρετο να το υποθέτουµε!

Στο βιβλίο σας κάνετε κάποιους συσχετισµούς αναφερόµενος σε «θεραπευτικά τραγούδια» (ξεκινώντας από τους Κέλτες βάρδους), σε «ζωικές µεταµορφώσεις» και σε «ταξίδια οραµατισµού», υποστηρίζοντας πως όλα αυτά συνδέονται µε τη σαµανιστική παράδοση. Γιατί πιστεύετε ότι ο Οµηρος θα περιέγραφε όλες αυτές τις συνειδησιακές καταστάσεις µε έναν τέτοιο «υπόγειο» τρόπο; Εχετε βρει αποδείξεις που να υποστηρίζουν την ύπαρξη µιας αρχαίας ελληνικής σαµανιστικής παράδοσης;

Είναι αλήθειεα πως, από την αυγή του ανθρώπινου πολιτισµού, η µουσική έχει χρησιµοποιηθεί ώστε να επιφέρει εναλλακτικές καταστάσεις συνείδησης και να βοηθήσει στη θεραπεία της ανθρώπινης ψυχής και του σώµατος. Σε ό,τι αφορά τις ζωικές µεταµορφώσεις, πρόκειται για µια παλιά ιστορία (αναφέρω ενδεικτικά την εύρεση ενός µικρού αγάλµατος ενός καλογυµνασµένου ανθρώπου, το οποίο δεν είναι παρά ένα ανθρώπινο ον µε κεφάλι λιονταριού και βρέθηκε σε µια παλαιολιθική κατοικία σε σπηλιά του 32000 π.Χ.).
Ο Ομηρος δεν κρύβει τίποτα εδώ. Είναι ένας βάρδος που έχει κληρονοµήσει ένα απίστευτο ρεπερτόριο ιστοριών και τραγουδιών από την προφορική παράδοση, η οποία προεκτείνεται χιλιάδες χρόνια πριν από αυτόν, πίσω στην παλαιολιθική εποχή. Ο Οµηρος είναι ένας σπουδαίος ποιητής, που χρησιµοποιεί τα παραδοσιακά υλικά που έχει παραλάβει. Ουσιαστικά πιστεύω πως το πρόβληµα δεν έχει να κάνει µε τον Οµηρο, αλλά µε εµάς! Εχουµε ξεχάσει τελείως την αρχέγονη κοσµοθεώρηση των πραγµάτων και επίσης γνωρίζουµε ελάχιστα για το σαµανισµό. Ολα βρίσκονται σε κοινή θέα, εάν κάποιος αποφασίσει να κοιτάξει.

Εχετε εντοπίσει κάποια άλλη αρχαία παράδοση ή κείµενα από τον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου που θα µπορούσαν να σχετίζονται µε το σαµανισµό; Πέρα από τον Οµηρο, η έρευνά σας περικλείει επίσης τα δηµοφιλή έργα του J.R.R. Tolkien. Τι είναι αυτό που σας κάνει να πιστεύετε ότι έχουµε να κάνουµε πάλι µε προσπάθεια ανάδειξης του σαµανισµού;

Σίγουρα υπάρχουν στοιχεία σαµανιστικών πρακτικών στα αρχαία κείµενα. Είναι ξεκάθαρο, για παράδειγµα, ότι υπήρχε θεότητα του οπίου στην Κρήτη και είναι επίσης ξεκάθαρο ότι οι ψυχεδελικές ιδιότητες της χρήσης οπίου θεωρούνταν ιερές.
Να σηµειώσω πως ο σαµανισµός είναι µόνο µία από τις πτυχές που εξετάζω στο «The Shamanic Odyssey», παρ’ όλα αυτά αρκετά σηµαντική.
Ο Tolkien περιλαµβάνει ορισµένα αξιοπρόσεκτα παραδείγµατα σαµανιστικής πρακτικής στον «Αρχοντα των ∆αχτυλιδιών», ιδιαίτερα µε τη χρήση του «Αθελας» που κάνει ο Aragorn, ενός φυτού µε θεραπευτικές ιδιότητες. Ο Aragorn κάνει αυτό που είναι κοινό στους θεραπευτές,
χρησιµοποιεί δηλαδή την αναπνοή του για να ενεργοποιήσει τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού.
Όμως ο κύριος σκοπός του βιβλίου µου είναι να αναδείξω την αρχέγονη κοσµοθεώρηση που κρύβεται γενικότερα σε µερικά από τα σηµαντικότερα έργα της δυτικής λογοτεχνίας – συµπεριλαµβανοµένου και του Σαίξπηρ!

Πιστεύετε ότι συγγραφικά έργα όπως αυτά του Οµήρου και του Tolkien είναι ικανά να βοηθήσουν το σύγχρονο άνθρωπο να κατανοήσει έννοιες τις οποίες µέχρι τώρα αγνοούσε;

Θα έλεγα ότι είναι πιθανότερο να ξυπνήσουν µέσα µας την αρχέγονη αντίληψη πάρα να µας δώσουν να αντιληφθούµε νέες έννοιες. Μολύνουµε τον πλανήτη και αν συνεχίσουµε να διοχετεύουµε µε τον ίδιο ρυθµό άνθρακα στην ατµόσφαιρα, η τιµή του θα φθάσει σε 6 mg το 2100, κάτι για το οποίο επιστήµονες τώρα δηλώνουν πως θα είναι ικανό να καταστρέψει τελείως την ατµόσφαιρα και εποµένως τη ζωή στη Γη. ∆εν χρειαζόµαστε νέες ιδέες, χρειαζόµαστε να επιστρέψουµε στις αισθήσεις µας!

Ποια είναι η ανταπόκριση που εισπράττετε µετά τη δηµοσίευση του βιβλίου σας τόσο από το αναγνωστικό κοινό όσο και από την επιστηµονική κοινότητα;

Για να είµαι ειλικρινής, είναι λίγο δύσκολο να έχω ολοκληρωµένη άποψη. Μένω στον Περουβιανό Αµαζόνιο και δεν φεύγω από εδώ συχνά. Οπως και να έχει, το βιβλίο µου διχάζει και του έχει ασκηθεί κριτική σε ορισµένα σηµεία του. Αλλοι πάλι το έχουν αγαπήσει, τόσο µέσα από το χώρο των απλών αναγνωστών όσο και από εκείνον της ακαδηµαϊκής έρευνας. Επίσης έχω µάθει πως οι κλασικιστές είναι αρκετά συντηρητικοί. Πολύ λίγοι ενδιαφέρονται για το τι έχουν να προσφέρουν στο πεδίο οι ανθρωπολογικές και εθνογραφικές µελέτες.
Εχετε µιλήσει για την «Οδύσσεια» του Οµήρου και για τον «Αρχοντα των ∆αχτυλιδιών» του Tolkien στους σαµάνους του Αµαζονίου; Αν ναι, πόσο οικείες ήταν για αυτούς οι συγκεκριµένες ιστορίες;
Φυσικά. Μάλιστα το βιβλίο µου «The Shamanic Odyssey» γράφτηκε κατά τη διάρκεια µιας εξάµηνης εξερεύνησης στις θεραπευτικές πρακτικές της παράδοσης των Vegetalista (αυτόχθονες του Περουβιανού Αµαζόνιου).
Προς το τέλος της παραµονής µας στο τροπικό δάσος, ακολουθήσαµε µια δίαιτα µε τοπικά φυτά κάτω από τις υποδείξεις ενός πληροφοριοδότη που βοηθούσε τη γυναίκα µου µε την πανεπιστηµιακή διατριβή της, ενός Ashaninkan (ιθαγενής περουβιανή φυλή) σαµάνου µε το όνοµα Juan Flores. Μία µέρα ο Flores, κατά τη διάρκεια µιας επίσκεψής του, κατεύθυνε τη συζήτηση γύρω από τους µύθους και µας έκανε αναφορές στις οντότητες που κατοικούν στα κανάλια του Αµαζονίου. Μάλιστα, φαινόταν απόλυτα βέβαιος για την ύπαρξή τους. Καθώς ο Flores µάς περιέγραφε τις τεχνικές αποπλάνησης αυτών των σειρήνων, είχα εντυπωσιαστεί σκεπτόµενος τους εντυπωσιακούς παραλληλισµούς που θα µπορούσαν να γίνουν µε τα αντίστοιχα πλάσµατα που περιγράφει ο Οµηρος.
Ο Flores ποτέ δεν είχε ακούσει για την «Οδύσσεια», παρ’ όλα αυτά όταν του περιγράψαµε τη δοκιµασία που πέρασε ο Οδυσσέας απ’ το εκστασιαστικό τραγούδι των Σειρήνων κούνησε το κεφάλι του συγκαταβατικά λέγοντας: «Λοιπόν, αυτές είναι!». Τότε ήταν που ξεκίνησα να υποπτεύοµαι ότι τέτοιου είδους ιδιαίτερες εµπειρίες που προκύπτουν από την επαφή µε το φυσικό κόσµο (οι οποίες εντοπίζονται σε όλες τις αρχαίες παραδόσεις του πλανήτη) ενδεχοµένως να έχουν επηρεάσει σε ένα βαθµό και τα όσα περιγράφει ο Οµηρος.

Ποια είναι η άποψή σας σχετικά µε το σύγχρονο άνθρωπο και τη χαµένη του επαφή µε τη φύση; Ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτής της κατάστασης για τον πολιτισµό µας;

Με λίγα λόγια, έχουµε αποµονώσει το θεϊκό σε µια υπερφυσική σφαίρα, ξέχωρα από τη φύση. Aυτή τη στιγµή βιώνουµε τον πλανήτη σαν ένα νεκρό και µηχανικό περιβάλλον και θεωρούµε πως η ανθρωπότητα είναι το µόνο που έχει σηµασία µέσα σε ένα ασήµαντο σύµπαν. Αυτή είναι η κατάρα του Καρτέσιου και των υπόλοιπων µεταρρυθµιστών του 16ου αιώνα. Εχουµε αποκοπεί από τη ζωντανή και ζωτική πλάση.
το θέσω απλά, αν αντιλαµβάνεται κανείς τη Γη σαν έναν αρχαίο, ζωντανό, ευαίσθητο οργανισµό, τοποθετηµένο σε ένα απέραντο µυστηριώδες σύµπαν απαράµιλλης δύναµης και οµορφιάς, είναι λιγότερο πιθανό να αρχίσει να το µολύνει, όπως για παράδειγµα έκαναν οι Ευρωπαίοι µε τους 220.000 τόνους ραδιενεργών υλικών που έχουν αφήσει στα νερά του βορειοανατολικού Ατλαντικού, καθιστώντας την περιοχή ένα ναρκοπέδιο για τις επόµενες γενιές.

Σημείωση: Ευχαριστώ τον καλό συνεργάτη Φοίβο Καλφόπουλο για την πολύτιµη βοήθειά του στην παρουσίαση αυτής της συνέντευξης.
Who is who: Ο Robert Tindall είναι συγγραφέας, κιθαρίστας, ασκητής του Ζεν βουδισµού και αθεράπευτος ταξιδευτής. Μέσα από το έργο του εξετάζει πολλές κουλτούρες του κόσµου µας και τις διάφορες καταστάσεις συνειδητότητας που µπορεί κανείς να ζήσει µέσα από τις παραδόσεις τους. Είναι συγγραφέας δύο βιβλίων µε θέµα το σαµανισµό και τις ιθαγενείς κουλτούρες µε τίτλο «The Jaguar that Roams the Mind» και «The Shamanic Odyssey: Homer, Tolkien and the Visionary Experience». Την περίοδο αυτή κατοικεί στο Περού µε τη γυναίκα του Σουζάνα και την τετράχρονη κόρη του. Ηγείται ταξιδιών στον Αµαζόνιο εξερευνώντας τις τοπικές θεραπευτικές παραδόσεις. Μπορείτε να επισκεφθείτε το blog του στο www.roamingthemind.com